Bebeğin yaşamında en önemli konulardan biri beslenmedir. Bebeğin büyümesi ve gelişmesi için en ideal besin ise anne sütüdür. Anne sütü, zamanında doğan, fetal depoları anneden yeterli oranda alan her yenidoğan bebeğin normal gelişmesine yetecek besin ögeleri gereksinmesinin tümünü karşılayan, ilk 6 ay tek başına yeterli olan yenidoğan ve süt çocukları için en uygun ve doğal besindir. Sindirimi kolay, enfeksiyonlara karşı koruyucu, bağışıklık sistemini geliştirici, daima uygun ısıda ve steril olan, anne ve bebeği arasındaki duygusal bağı güçlendiren ve anneyi göğüs kanseri, over kanseri gibi hastalıklardan koruyan mucizevi bir besindir.
Araştırmalara göre ilk 6 ayda tek başına anne sütü ile beslenme ve uygun ek besinlere devam edilmesi ile yılda 1,3 milyon bebeğin ölümünün önlenebileceği hesaplanmaktadır.
ANNE SÜTÜNÜN KESİLMESİNİ TAKİBEN İNEK SÜTÜNE BAŞLANILMALI MIDIR?
Anne sütü proteini inek sütü proteinine göre 3 kat daha azdır. İnek sütünde whey proteinleri az miktardadır. Bu sütdeki whey proteinlerinin önemli bir kısmını oluşturan ve allerjen olan β-laktoglobulin anne sütünde bulunmaz. β-laktoglobulin allerjen özelliklere sahiptir ve bebekte allerji, solunum sisteminde problem ve döküntülere neden olabilir. Bunların yanı sıra 1 yaşına kadar inek sütüyle beslenen bebeklerde demir eksikliği, kansızlık ve gizli kanamalar görülebilir. İnek sütü bağırsaklarda tahrişe yol açabilir. Bu eksikliğe ve tahrişlere bağlı olarak ilerleyen yaşlarda çocuklarda birçok hastalığın görülme riski de yükselmektedir. Bu nedenle günümüzde 1 yaşa kadar inek sütü önerilmemektedir. Fakat eğer anne sütü yoksa ve ailenin ticari mamaları alacak maddi olanağı da bulunmuyorsa; inek sütü belli oranlarda sulandırılarak, bitkisel sıvı yağ ve şeker ilavesi ile bir uzman kontrolünde verilebilmektedir.
EK BESİNLERE GEÇİŞ
Bebekler sürekli gelişen bir fizyolojiye sahip olduğundan, anne sütü 6. aydan sonra bebeğin besinsel ihtiyaçlarını tek başına karşılayamaz duruma gelir. Bu dönemden itibaren bebeğin beslenmesini, anne sütüyle birlikte ek gıdalarla destekleyerek sürdürmek gerekmektedir.
Bebeğin ek gıda planı oldukça önemlidir. Çünkü bebeğin beslenme alışkanlıkları bebeklik döneminden itibaren şekillenmeye başlayacak, vermiş olunan besinler bebeğin tat duyusunun oluşumunu olumlu ya da olumsuz şekilde etkileyecektir. Bebeğin hangi ek gıdaya, ne zaman, ne şekilde başlaması gerektiğini biliyor olmak, anne-babanın bebeğin beslenme alışkanlıklarını en doğru şekilde yönlendirmesine yardımcı olacaktır.
BEBEKLERİN ORAL GELİŞİM SÜRECİ VE VERİLEBİLECEK BESİN TÜRLERİ
0 - 6 ay: Bu süreçte dilini uzatma-geri çekme hareketleri ile anne memesine uyum sağlanır. Tercih edilen tek besin anne sütüdür. Eğer anne sütü yetersiz ise veya yoksa 4. aydan itibaren ek gıdalara başlanabilir. Yoğurt, sebze suyu/püresi/çorbası, meyve suyu/püresi verilebilir. Başlangıç için en uygun sebzeler; kabak, havuç ve patates iken, en uygun meyveler ise elma ve şeftalidir.
6 - 7 ay: Bebek dilinin ön kısmını kullanarak besini kaşıktan pasif olarak alabilir ve dilinin ön kısmını kullanabilir. Yumuşak ezme kıvamında ve sıvı besinleri tüketebilir. Bu ayda ek besinlerden elde edilen enerji toplam enerjinin yüzde 50’sini aşmamalıdır. Yumurta sarısı 1/8 oranında başlanarak miktarı azar azar arttırılır. İyi pişmiş olması önemlidir. Çorbalar (acısız ev tarhanası, yayla çorba) ve pekmez ilave edilir.
7 - 8 ay: Çiğneme hareketleri başlar, bardaktan içebilir. Püre kıvamında ve pütürlü besinlere bu dönemde başlanmalıdır. Taze pastörize peynir, tereyağı (kahvaltıda 1-2 bıçak ucu kadar olacak şekilde), kıyma (iki kez çekilmiş az yağlı dana kıyma) ve tavuk eti bebeğin diyetine ilave edilir.
8 - 12 ay: Lokmaları ağzında döndürebilir; dilin her iki yanını da kullanarak lokmayı ağzında döndürür. Çatalla ezilmiş besinleri tüketebilir. Yavaş yavaş ekmek, diğer tahıl grubu (makarna, pilav) ve kurubaklagiller eklenir. Artık 1 yaşa gelen bebeğin çatalla iyi ezilmiş ev yemeklerini (tuz, baharat ve salça ilave edilmeden) yemesi gerekir.
12 - 18 ay: Çiğneme ve dil hareketleri artık tamamen gelişmiştir. Kolay çiğnenebilen tüm besinleri tüketebilir.
1 YAŞA KADAR VERİLMEMESİ GEREKEN BESİNLER:
- İnek sütü
- Yumurtanın beyazı yapısındaki ovomusin proteini nedeniyle allerjen etki gösterir.
- Bal içerisinde C. Botulinum adı verilen bir bakteri bulunabilmektedir. Yetişkinler için tehlikeli olmayan ama 1 yaşına girmemiş bebeklerde bağışıklık sistemi gelişmediğinden “Brulizm” hastalığına, alerji, astım hatta solunum ve sinir felcine dahi yol açabilmektedir.
- Muz, çilek, kivi ve ananas gibi tropikal meyveler de yine allerjen etkisi nedeniyle 1 yaşa kadar verilmemelidir.
- Çiğ domates allerjen etki gösterebilir. 6. aydan itibaren çorbalara ilave edilebilir. Pişmiş hali allerjen değildir.
- Salça içeriğinde tuz olduğu için tercih edilmemelidir.
- Patlıcan nikotin içerdiği için önerilmemektedir.
- Tuz, şeker ve baharatlar ise özellikle bebeğin damak tadının ileride bu tatlara yatkın olmaması için tercih edilmemektedir.
