Bebek ve Cocuk Haberleri

Küçük çocukların oynarken ağızlarına soktukları yabancı cisimler solunum yollarına kaçtığı takdirde ölüme sebep olabilir

Katı gıdalar obezite riskini 6 kat artırıyor

Toplum Sağlığı Araştırma ve Geliştirme Merkezi Müdürü Prof. Dr. Nazmi Zengin, ABD'de Harvard Üniversitesi tarafından Boston Çocuk Hastanesiyle ortalaşa yapılan bir araştırmada, anne sütü yerine mama ile beslenirken 4 aylık olmadan önce katı gıdalar verilmeye başlanan bebeklerde 3 yaşına geldiklerinde obezite görülme riskinin 6 kat arttığının tespit edildiğini söyledi.

Anne sütünün hem anne hem de bebek için yararlı olduğunu belirtti.

Anne sütünün hastalıkları azalttığını, herhangi bir nedenle hastalık olduğunda iyileşmesini desteklediğini ifade eden Zengin, ''Annelere 2 yaş dolana kadar bebeklerini emzirmeleri önerilir. Dünya Sağlık Örgütü 6 aylık olana kadar bebeklere sadece anne sütü verilmesini öneriyor. Bu süre içinde verilmesi gereken tek destek demir ve D vitaminidir'' dedi.

Anne sütünün bebekler için mükemmel bir gıda olmasının yanı sıra aynı zamanda onlar için bağışıklık sistemini güçlendiren bir aşı gibi de işlev gördüğünü dile getiren Zengin, anne sütü emen bebeğin daha az hastalandığını, anne sütünün ishalli hastalıklara, solunum yolu enfeksiyonlarına, orta kulak iltihabına, şeker ve astım gibi hastalıklara karşı bebeği koruduğunu bildirdi.

KATI GIDALAR VERİLEN BEBEKLERDE OBEZİTE GÖRÜLME RİSKİ ARTIYOR

Zengin, kısa süre önce de Boston Çocuk Hastanesi ve Harvard Üniversitesi'nce bebekler üzerinde yapılan araştırmanın sonuçlarının da anne sütünün önemini bir kez daha ortaya koyduğunu vurgulayarak, şunları kaydetti:

''Harvard Üniversitesi tarafından Boston Çocuk Hastanesiyle ortalaşa yapılan araştırmada, anne sütü yerine mama ile beslenirken 4 aylık olmadan önce katı gıdalar verilmeye başlanan bebeklerde 3 yaşına geldiklerinde obezite görülme riskinin 6 kat arttığı tespit edildi. Bugün bazı anneler 4 ay dolmadan patates, elma, armut gibi katı gıdaları ezerek bebeklerine veriyor. Bu bebeklerin gelişimi için oldukça zararlı. Sussanna Huh ve arkadaşlarınca 847 çocuk üzerinde yapılan araştırma, anne sütünün bebeklerin sağlığı için ne denli vazgeçilmez bir madde olduğunu açıkça ortaya koyuyor.''

Emzirmenin annneye de çok sayıda yararı olduğunu dile getiren Zengin, emzirmenin oksitosin hormonunu uyardığından doğumdan sonra rahmin toparlanmasının ve emziren annelerin doğum öncesi aldıkları kiloları vermelerinin daha kolay olduğunun belirlendiğini belirtti.

EMZİRME, ANNEDE DEPRESYON GÖRÜLME RİSKİNİ DE AZALTIYOR

Doğum sonrası depresyonun da kadınlarda görülen ve onların en büyük hazzı olan annelik duygusunu yaşamalarını gölgeleyen bir hastalık olduğunu anlatan Zengin, emziren annelerde doğum sonrası depresyon ile meme ve yumurtalık kanserlerinin daha az görüldüğünü dile getirdi.

Zengin, hazır mamaların hem ekonomik hem de sağlık bakımından zararlı olduğunu, bu mamalarda anne sütünde bulunan besinlerin, vitaminlerin ve bağışıklığı güçlendiren maddelerin birarada bulunmasının mümkün olmadığını sözlerine ekledi.

Türkiyede ilk kez doğumsal kalça çıkığının görülme sıklığı araştırıldı. 6 ay- 13 yaş arasındaki çocuklarda kalça çıkığı görülme oranı binde 5.9 olarak belirlenirken, ortopedi profesörü Yücel Tümer, "Binde 5.9 demek, her yıl doğan 1 milyon 300 bin bebeğimizin yaklaşık 7 bin 300’ünün kalça çıkığı sakatlığı olması demek. Bu sakatlığın oluşmaması için bebekleri kendi haline bıraksak yeter. Bebekleri kundaklamayın, bu kadar basit" dedi. Prof. Dr. Tümer, kalça çıkığını önlemede ana kucağı, kangru denilen bebek taşıma aparatlarının yararlı olduğunu söyledi.

İzmir’de Özel Kent Hastanesi’nde çalışan Prof. Dr. Yücel Tümer ve Opr. Dr. İbrahim Akel, Türkiye’de önemli bir sağlık sorunu olan kalça çıkığıyla ilgili ortak çalışma yaptı. Hekimler, 23 ildeki meslektaşlarını tek tek arayıp Türkiye’de kalça çıkığının sıklığıyla ilgili bir araştırma için yardım istedi. Prof.Dr. Tümer ve Dr. Akel, meslektaşlarından ortopedik rahatsızlık dışında karın ağrısı, trafik kazası gibi nedenlerle hastanaye başvurup kalça filmleri çekilen 6 ay- 13 yaş arasındaki çocuklara ait görüntüleri isteyip, bunların üzerinde analiz yaparak verilere ulaşacaklarını bildirdi.

23 İLDEN VERİ GELDİ

23 ilden bu yaş grubunda yaklaşık 5 bin çocuğa ait kalça filmi Dr. Tümer ve Akel’e gönderildi. Henüz yayınlamadıkları çalışma sonucunu  anlatan Opr. Dr. Akel, "Yaptığımız araştırmada bu yaş grubunda binde 5.9 oranında kalça çıkığı tespit ettik. Bu çocuklarda kalça çıkığı var ama kendileri de aileleri de bilmiyor. Batılı ülkelerle karşılaştırdığımızda, bizdeki oran çok yüksek. Bazı avrupa ülkelerinde kalça çıkığı artık hiç görülmüyor. Kalça çıkığını önlemek çok kolay. İlk bir ay bebekleri kendi haline bırakırsak, yani doğal pozisyonlarında iki bacaklarını yana açarak yattıklarında kalça çıkığı büyük ölçüde kendiliğinden düzeliyor. Ne yapacağımızı değil, ne yapmayacağımızı bilmemiz önemli. Yani kundak yapmamak, bacaklarından tutarak baş aşağı sarkıtmamak gerekir. Kalça çıkığı Türkiye’nin gerçeği ama değiştirilemez gerçeği değil. Ailelerin eğitimiyle, çevresel faktörlere dikkat edilerek bu rakam çok daha düşük hale getirilebilir. Doğumsal kalça çıkığı erişkin döneminde ciddi sakatlıklara yol açabilen bir hastalık. Topluma hem maddi, hem de manevi kayıp getiriyor bunların önüne geçilebilir" diye konuştu.

GELİŞMİŞ ÜLKELER SIFIRLADI

Prof. Dr. Tümer de kalça çıkığının binde 5.9 oranında görülmesinin inanılmaz olduğunu söyledi. Bu oranın her yıl dünyaya gelen 1 milyon 300 bin bebekten 7 bin 300’ünün kalça çıkığı olması demek olduğunu belirten Prof.Dr. Tümer, şöyle konuştu:
"Sadece söylediğimiz basit önlemleri aldırabilsek, bir gücümüz olsa, kundağı engellesek, çocukları sarkıtmasak bunların 6 bin 500’ü kendiliğinden iyi olacak demektir. 6 bin 500 çocuğunun kendiliğinden iyi olması hiçbir masraf yapmadan, güç sarfetmeden iyi olması inanılmaz bir şey. Biz bunları yapmadığımız sürece bu rakamlar batılı ülkelere göre çok yüksek rakamlara ulaşıyor. Ülkemizdeki kalça çıkıklarını doğuşta diğer ülkelerden fazla olmadığı kanısındayız ama diğer ülkeler önlemler alarak bunu sıfırlıyorlar. Biz önlem almadığımız için artan rakamlarla sakatlık oluşuyor. Türkiye’de 6 ay-13 yaş arasında 18 milyonluk bir nüfus var. Bu binde 5.9 oranı bu yaş grusunda 111 bin kalça çıkığı sakatı demek. Bu ülkenin kaldıramayacağı kadar büyük bir rakam, kaderi de olmaması gerekir. Başına gelmeyen bunu bilmiyor. Ama ailede bir çocuğun kalça çıkığı olduğu ortaya çıkınca ve önlenebilir olduğu anlaşıldığında daha çok üzülüyorlar. Biz bu sakatlığın yeterince anlatılmadığı kanısındayız. Bu çalışmanın amacı da bu. Televizyonlarda alt yazı geçsin, ’kalça çıkığı önlenebilir bir hastalıktır, sakatlıktır. Kundak yapmayınız’ densin, bu kadar basit."

YILDA 10 BİN PROTEZDEN 3 BİNİ KALÇA ÇIKIĞI

Prof. Dr. Tümer, yapılan çalışmalar sonucunda, kalça çıkığı tespit ettikleri 22 çocuğun tedavi edilmeleri için Ortopedistler Derneği’ni harekete geçirdiklerini söyledi. Tümer, "Bunlar gözden kaçmış, teşhis konmamış sokakta dolaşan kalça çıkık vakaları. Bu çocukları, adreslerini derneğimize bildirdik, Bu çocukların bulunması ve tedavi edilmeleri için derneğimiz faaliyete geçecek. Her yıl 10 bin hastaya kalça protezi konuluyor. Yüzde 30’unun kalça çıkığından kaynaklandığını biliyoruz. Yani yılda 3 bin hasta kalça çıkığı nedeniyle protez takılıyor. Bebekler bir aylıkken yapılacak ultrason tetkikiyle bu sakatlık önlenebilir. Kangru denilen, bacakları ayıran taşıma aparatları kalça çıkığının önlenmesinde yararlı aparatlar" diye konuştu.

Anne baba okulunda verilen eğitimin amacı nedir?

Program temel olarak aile ve çocuk iletişimi üzerine oluyor. Çünkü çocuklar istismarın önemli bir kısmını evlerinde yaşıyor. Bu programda çocuğu dinleme, çocuğa kendimizi, öfkemizi ifade etme gibi pek çok konu var. Ayrıca çocuğa sağlık bakımı verme, beslenme, bedensel ve zihinsel gelişimine katkıda bulunma, bedenini tanıma ve korumayı öğretme gibi pek çok konu işleniyor. Eğitimler sonrasında annelerin çocuk ihmal ve istismarıyla ilgili algılarında artış görülüyor. Baba katılımının teşvik edildiği eğitimlerin yaygınlaştırılmasıyla sağlıklı nesillerin yetişmesine katkıda bulunacaktır.

Babalar da katılabiliyor mu?

Program anneleri hedefliyor ama her oturumun sonunda babalara da o gün işlenen konuları içeren bir mektup yollanıyor ve okumaları isteniyor. Toplam iki kez de baba toplantıları düzenleniyor.

Okul yılda kaç kez düzenleniyor, eğitim ne kadar sürüyor?

Her yıl iki dönem 16 hafta boyunca düzenlenen kurslarla eğitimler gerçekleştiriliyor. Bugüne kadar yaklaşık 150 kişi bu olanaktan yararlandı.

Anne babanın çocuk yetiştirirken sık yaptığı hatalar nelerdir?

İstismarın önemli bir kısmı dayak gibi fiziksel hasar veren türden. Aileler dayağı terbiye etme aracı olarak görüyor. Program boyunca çocuğu terbiye etmenin çok daha olumlu yöntemleri olduğu gösterilerek bu tutum değiştirilmeye çalışılıyor. Bir diğer istismar türü de duygusal olanı. Bu çok yaygın ve aileler böyle bir istismar uyguladıklarının farkında bile değil.

Eğitimin özelliği  nelerdir?

Bu proje için derneğimiz kanalıyla sosyal hizmet uzmanlarına ve sağlık profesyonellerine eğitimler verdik.
Eğitimin özelliği interaktif     olması. 20 kişiyi aşmayangruplar halinde uygulanıyor. Haftada bir gün iki saatlik oturumlar halinde yapılıyor. Klasik ders anlatma yönteminden çok soru-cevap, küçük ve büyük grup oyunları, video gösterimleri,  deneyim paylaşımları gibi  yöntemler   kullanılıyor.

‘Doktorculuk’ oyunu için aradaki yaş farkı beşi geçmesin

Cinselliği,    3-6 yaşlarında kendilerini bir kız ya da erkek olarak tanımlamaya başladıklarında keşfediyorlar. O yaşlarda karşı cinsin kendilerinden farkını anlamak için oynadıkları ‘doktorculuk’ oyunu tamamen normal bir gelişim sürecidir. Çocuğunu komşunun çocuğuyla bu oyunu oynarken yakalayan anne babanın paniğe kapılmasına gerek yoktur. Ancak aralarında beş yaştan fazla fark olan iki çocuğun, örneğin 10 yaşındaki bir çocukla 16 yaşında bir ergenin cinsel eylemi artık normal bir oyun sınıfına alınmaz.

“Tanımadığın kişilerden şeker alma” demek yeterli değil

Sanılanın aksine çocukları cinsel olarak taciz edenler, sokakta çocuklarımızı uzak tutmaya çalıştığımız serseri görünümlü, eğitimsiz yabancılar değildir. Cinsel tacizciler her sosyokültürel düzeyde karşımıza çıkabilir. Genellikle temiz, düzgün görünümlü, çocukların güvenini kazanabilen kişilerdir. Çoğu kez çocuk tacizciyi tanımaktadır ve genelde tacizci aileden biridir. Bu nedenle çocuklarımızı korumak için “Sakın sokakta tanımadığın kişilerden şeker alma, onlarla gitme” uyarısı yeterli değildir. 

Sevgi ve şefkat ortamında büyütün

Sevgi ve şefkat görmeyen çocuklar, cinsel taciz amaçlı sıcak yaklaşımı sevgi gösterisi gibi algılıyor. Kendilerine büyüklere hiçbir zaman karşı gelinmemesi gerektiği öğretilmiş olan çocuklar da böyle bir olayda karşılarındaki kişiye “Hayır” diyemiyor.

ANLATMASINI  SAĞLAYIN

Çocuklara cinsel bölgelerinin kendilerine özel olduğu, buralara dokunmak ya da bakmak isteyen biri olduğunda o kişiden uzaklaşıp olayı güvendikleri birine anlatmaları gerektiği öğretilmelidir.