Temel davranış biçimleri çocuklukta şekillenmeye başlar. Ahlak gelişimi
ve buna bağlı davranışlar da çocukluk çağlarında kendini gösterir.
Burada ailenin çocuğa yaklaşımı çok önemlidir. Özellikle 2–10 yaş
arsındaki çocuklar otoritelerce belirtilen kuralları mutlak, sabit ve
değişmez olarak algılar. Bu dönemde çocuk, ahlaki yargıları bakımından
dışa bağlıdır. Ahlak gelişimi; doğru ve yanlışın belirlenmesinde
geçerli olan prensip ve ilkelerin gelişimidir. Ahlakın üç farklı
boyutundan söz etmek mümkündür: Bilişsel boyut, davranışsal boyut,
duygusal boyut.
Bilişsel boyut; neyin doğru neyin yanlış olduğunu belirleyen sosyal normların anlaşılması ve bunlarla ilgili bilgileri kapsar.
Davranışsal boyut; ahlak kurallarına uyan ya da ters düşen davranışları ifade eder.
Duygusal boyut ise; davranışlarımız hakkındaki duygularımızı ifade eder.
Ahlak ve vicdan gelişimi konusunda bilim adamları
tarafından çok farklı görüşler ileri sürülmüştür. Burada, Fransız
Eğitimbilimci ve Psikolog Jean Piaget’in halen çok önemli bulunan
görüşlerini örneklerle açıklamak istiyorum.
Piaget, “Çocuğun Ahlaki Yargısı” adlı kitabında çocukların ahlaki
davranış, tutum ve yargılarının kökenlerini klinik yöntemi kullanarak,
kimi kısa hikayeleri çocukların sorgulamasına açarak, çocuğun sosyal
kurallara gösterdiği saygı ve adalet anlayışını incelemiş ve zihinsel
gelişime paralel olarak ortaya çıkan iki ayrı ahlaki dönemden söz
etmiştir: Dışa bağlı ahlak dönemi, özerk ahlak dönemi.
Dışa bağlı dönem 2–10 yaşlar arasını kapsar. Bu evredeki çocuk,
otoritelerce belirtilen kuralları mutlak, sabit ve değişmez olarak
algılar. Çocuk, ahlaki yargıları bakımından dışa bağlıdır. Kuralları
çiğnemek veya değiştirmek yanlıştır. Bu dönemde çocuklar bir yanlışın
ne kadar ciddi olduğuna o yanlışın yol açtığı zararın büyüklüğüne göre,
olayın nesnel sonuçlarına bakarak yargıya varırlar. Yaklaşık 9–10
yaşlarından sonra özerk (bağımsız) ahlaki döneme girerler ve artık
kuralların değişebileceğine inanırlar. Özerk dönemde çocuklar,
karşılıklı anlaşma ve gereksinimlerle mevcut kuralların yeniden
düzenlenebileceğini idrak edebilirler.
http://www.cocukgelisimi.net/ - http://lilypie.com">
|