ellerine sağlık zülal

Çocuklar okulöncesi dönemde her alana keşfetme tutkusuyla yaklaşır. Ancak önündeki yıllarda alacağı eğitimi doğru şekilde yönlendirebilmek için onun ilgi alanını doğru algılayabilmeniz gerekir. Bunu anlamak için işte birkaç basit öneri.

Okul öncesi cağdaki pek çok çocuk gibi, sizin çocuğunuz da kendini keşfetme dürtüsüne paralel olarak yeni deneyimler yasamak için yanıp tutu­şur. Oynadığı oyunlarda onu idealist bir doktor, tutkulu bir ressam ya da azimli bir futbolcu rolünde görebilirsiniz. Ancak o yi­ne de kendini tanımaya çalıştığı bu dö­nemde, ilgilerini doğru tanımlayabilmek için sizin yardımınıza ihtiyaç duyar. Bu ne­denle bu dönemde çocuğunuza ilgi duydu­ğu her alanda kendini keşfetmesi için ola­bildiğince çok fırsat yaratmanız gerekir. Unutmayın, çocuğunuzun en çok ilgi duy­duğu ve en çok eğlendiği konudaki öğren­me kapasitesi diğer alanlara göre daha faz­la olacaktır. Yine de bu dönem için anne babaların akıllarından çıkarmamaları gereken önemli bir gerçek var: Çocuğunuzun resme büyük bir ilgi duyuyor olması, onun yüzyılın Picasso'su olacağı anlamına gelmez. Çocuk­lar bu dönemde hoşlandıklarına ve hoşlan­madıklarına karar verir. Size düşen görev -bi­lim, spor ya da sanat- hoşlandığı alanlarda onu teşvik etmek, daha çok keşfetmesi ve öğ­renmesi için fırsat yaratmaktır.

FARKL! DALLARLA TANIŞTIRIN

Çocuğunuzun spora yatkın olması, sporun her dalında başarılı olabileceği anlamına gel­mez. Yatkın olduğu türü bulmak için, çocu­ğunuzu farklı spor dallarıyla tanıştırmanız ge­rekir. Çocuğunuz ister gelecekte bu mesleği devam ettirebilecek kadar yetenekli olsun, is­ter bunu sadece bir hobi olarak yapsın, çocu­ğunuzu sporla tanıştırmak, ona spor yapma alışkanlığı kazandırmak onu her koşulda olumlu yönde etkileyecektir.

Ne yapabilirsiniz?

En kolaydan başlayın. Elinize bir top alın ve çocuğunuza topu yakalamayı, fırlatmayı, topa vurmayı, el ve göz koordinasyonu kurmayı öğretin. Bu çağda çocuklar atletik olma arzu­suyla spora yönelmez. Onları spora yönelten nedenler daha çok eğlenmek, aktif olmak ve arkadaş edinmekle ilgilidir. Eğer çocuğunuz birden fazla dalla ilgileni­yorsa yeteneğini ele veren işaretleri gözö-nünde bulundurarak onu hem eğlenebilece­ği hem de takım çalışmasıyla arkadaş edi­nebileceği bir spora yöneltmeniz en doğru­su olacaktır. Sosyal etkileşim ve fiziksel ak-tivite onun gerçekte hangi dala yeteneği ol­duğunun zamanla açığa çıkmasını sağla­yacaktır.

YARATICILIĞI DESTEKLEYİN

Sanatla ilgilenmek konusunda çocuğunuza vereceğiniz destek onun kendine güvenli bir birey olmasını sağlamakla kalmaz, aynı zamanda resim, dans gibi aynı ilgi alanları­nı paylaştıkları arkadaşlar edinmesine de yardımcı olur.

Ne yapabilirsiniz?

Çocuğunuzun hangi sanat dalına yatkın ol­duğunu bir bakışta anlamanız zordur. Kal­dı ki sanatın pek çok alanında yeteneği ol­duğu halde, tek bir alanda daha yetenekli olabileceği ihtimalini de göz önünde tutma­lısınız. Onun kendini rahatça ifade edebil­mesini sağlamanın en iyi yolu, ona rahatça çalışabileceği bir ortam hazırlamaktan ge­çer. Evinizin belli bir bölümüne resim yapa­bileceği malzemeler, htm duygusunu geliş­tirecek müzik aletleri koyabilir, edebiyata düşkünse, onun ilgisini çekebilecek bir kü­tüphane oluşturmaya ve ona daha fazla ki­tap okumaya çalışabilirsiniz. Ancak anne babaların çocuklarının sanatsal yatkınlıkla­rını ortaya çıkarma çabalarında sabırlı dav­ranmaları gerektiğini söylemeliyiz. Çocuğu­nuz siz ona kendini ifade edebileceği bir or­tam sağladığınızda değil, o kendini ifade et­meye hazır hissettiğinde bunları kullanma­ya başlayacaktır. Bu süreci hızlandırmak ün baskıcı bir tutum izlemekten kaçınmalı, olaya olabildiğince eğlenceli tarafından yaklaşmalısınız. Örneğin müziğe yeteneği olan çocuğunuza evde, aileye özel bir kon ser vermesi için destekleyebilir; resme yete­neği varsa, çizdiği resimleri evde sergileye­bilirsiniz.

Yaratıcı yanı güçlü çocuklar, bu özellikleri­ni dışarı yansıtmak konusunda oldukça çe­kingen olabilir. Bu nedenle evdeki çabala­rınız sonuç vermeyebilir. Bu durumda çev­renizdeki yaratıcı kurslardan destek almayı deneyebilirsiniz.

BIRAKIN KEŞFETSİN!

Okul öncesi dönemdeki çocuklar çevreleri­ni saran dünyaya doğal bir ilgi duyar. Dola­yısıyla bu dönem onların bilime olan ilgi ve yatkınlarını öğrenmek için en iyi dönemdir. Onları bu konuda desteklerseniz, ileride bir bilim dalında çalışmayacak olsa bile haya­ta dair problem çözme yetenekleri gelişe­cek, önlerindeki akademik hayatta daha az sorun yaşayacaklardır.

Ne yapabilirsiniz?

Çocukların doğaya olan ilgilerini pekiştire­cek, kafalarındaki sorulara yanıt alabilecek­leri yerler müzeler, bilim araştırma merkez­leri ve hayvanat bahçeleridir. Ülkemizde bu anlamda çok gelişmiş müze­ler gün geçtikçe sayıları artsa da ne yazık ki yaygın değil, imkanınız varsa yurtdışına ya­pacağınız gezilerde çocuğunuzun bu ilgi alanlarını baz alabilir, ülkemizde ilgi duy­duğu konuları karşılayan ve onu besleye­cek müzeleri sıkça ziyaret etmesini sağla­yabilirsiniz.

ÇOCUĞUNUZ İÇİN EN DOĞRU EĞİTİM

Hemen her konuda bilgilenmeye ve denemeye açık olan bu yaştaki çocuğunuzla dışarı çıkarken yapacağınız programla ilgili ne kadar doğru tespit yaparsanız, çocuğunuzu tanıma konusunda o kadar yol kat etmiş olursunuz. Şu adımları izleyin:

Arkadaşça bir ortam oluşturun.

Yarışa değil, deneyime ve öğrenmeye dayalı programlan tercih edin.

Yaşına uygun olduğundan emin olun.

Okul öncesi dönem çocukları için hazırlanan sınıflarda gerçekleştirilen aktivitelerin süresinin bir saatin üzerinde olmadığından, hatta bu sürenin bir mola da içerdiğinden emin olun.

Eğitmenler hakkında bilgi edinin

Çocukları denetlemesi ve yönlendirmesi için ortamda mutlaka eğitmenler bulunduğundan, çocukların eşit muamele görmesine, her çocuğun eşit deneyimleme şansına sahip olmasına dikkat edin.

Önce kontrol edin

Çocuğunuzu herhangi bir kursa ya da sınıfa kaydettirmeden önce programı iyice kontrol edin. Bu sayede çocuğunuz için kafanızda canlandırdığınız eğitimin verilip verilmediğini anlamakla kalmaz, hiç düşünmediğiniz yeniliklerle de karşılaşma olasılığına sahip olursunuz.

YAPMANIZ VE YAPMAMANIZ GEREKENLER

Yapın! Aldığı sonucu değil, çabasını takdir edin.

Çocuğunuzu ya da eğer varsa takım arkadaşlarını ellerindeki işi bitirdikleri ya da oynadıkları oyunda sonuna kadar mücadele ettikleri için tebrik edin.

Yapmayın! Aldıkları zaferin çabalarını gölgede bırakacağı sorular sormayın.

Çocuğunuzun yaptığı resim sınıfın en güzel resmi seçilmiş ya da oynadıkları oyunda takımları galibiyet elde etmiş olabilir. Ona aldığı sonucu öven sözler söylemek yerine, "Bugün eğlendin mi?", "Bugün neler öğrendin?" gibi sorular sorular sorabilirsiniz.

Yapın! Vazgeçmesine izin verin.

Çocuğunuz yaptığı aktiviteyle mutsuz oluyor; örneğin her maçtan ya da gösteriden önce gözyaşlarına boguluyorsa, o konuda ne kadar yetenekli olursa olsun vazgeçmesine izin verin.

Yapmayın! Kendinizi fazla kaptırmayın.

Kendinizi çocuğunuzun performansını eleştirirken bulursanız, bu çocuğunuza çok fazla yüklenmekte olduğunuz anlamına gelebilir. Bu durumda kendinizi olaydan sıyırıp, çocuğunuzun aktivite hayatıyla ilgilenmeyi bir iki günlüğüne eşinize bırakın.

Çocukların bilgiyi nasıl edindiklerini bilmek, akademik başarıları için çok önemlidir.

Çocuğunuz okula başlayalı sadece birkaç ay oldu. Bir adım geri atın ve derslerle ilgilenip ilgilenmediği­ni, gelişip gelişmediğini ve en önemlisi ya­pabildiğinin en iyisiyle öğrenip öğrenmedi­ğini kontrol edin. Bunlar sadece problemli olan çocuklar için değil, tümü için geçerli­dir. Çocuğunuzun çalışma alışkanlıklarının öğrenme tarzıyla uyumlu olduğundan emin olursanız, ister yıldızlı beş, ister üç ile orta karar ilerleyen olsun her çocuk yarar sağla­yabilir. Gerçek şu ki çocuklar bilgiyi birçok farklı yoldan elde ederler. En iyi hangi yön­temle öğrendiğini anlamanızla birlikte, ona çalışmalarında yardımcı olup, kolaylık sağ­layacak araçları sağlayabilirsiniz. Böylece çocuğunuz daha başarılı olur ve ilerleme gösterir.

SÖZEL ÖĞRENME

En belirgin özellikleri: Okumayı sever, dile yeteneği vardır ve ses ile ilgili konuları do­ğal bir şekilde idrak eder. Muhtemelen ma­tematik gibi istisnalar dışında birçok konu­nun üstesinden gelir.

Çalışma yöntemi: Matematik konularını garanti altına almaya yardım etmek için dile olan yatkınlığını kullanın. Uzmanlara gö­re çocuğunuz yeni bir şey öğrendiğinde, bunu yazmasını ya da yüksek sesle size anlatmasını isteyin. Böylece öğrendiği şey daha akılda kalıcı bir hal alır. Çözdüğü problemi ya da kullandığı tekniği kendi ke­limelerine dökmesi elde ettiği bilginin kalı­cı olmasını sağlar.

GÖRSEL ÖĞRENME

En belirgin özellikleri: Sanata karşı büyük bir tutkusu vardır, hayal kurmaya eğilimli­dir ve ilgine grafiklere sahip olan konulara en iyi şekilde cevap verir. Uzmanlar, görsel ögrenicilerin bilgi almada temel olarak gör­me duyularına güvendikleri konusunda ay­nı fikri paylaşıyorlar. Her ne kadar bu ço­cuklar sık sık sözle hareket etseler de, ço­ğu resimler üzerinden düşünür. Bu yüzden de okumada sorun yaşayabilirler.

Çalışma yöntemi: Uzmanlara göre bu tür öğrenmeye yatkın olan çocukların kelime­lerle bağ kurabilmesi için resim metodunu kullanmanız etkili olur. Çocuğunuz yeni bir kelimeyi hecelemeyi öğreniyorsa, kelimeye eşlik edecek bir görsel yaratmasını söyle­yin. Örneğin bisiklet kelimesindeki e harfi­ne bir tekerlek çizsin ya da kedi yazarken k harfine bıyık yapsın. Geçen hafta sonu ne yaptığına dair bir yazı yazması gerekiyor­sa, öncelikle yazının çizimini yapmasını is­teyin.

İŞİTSEL ÖĞRENME

En belirgin özellikleri: Konuşmayı sever, iyi dinler ve bir kuş gibi şarkı söyler. Uz­manlara göre işitsel yolla öğrenenler, yeni fikirleri ve bilgiyi en iyi dinleyerek ve onu tartışarak öğrenir.

Çalışma yöntemi: Çocuğunuza okumayla ilgili bir ödev verildiğinde sorun yaşıyorsa, size yazıyı yüksek sesle okumasını söyle­yin. Yeni konuları anlatarak pekiştirin ve kendi kelimelerini kullanarak sizin ne anlattığınızı özetlemesini isteyin. Tamamen sessizlik içerisinde ev ödevini yapmasını beklemeyin. Yapabileceğinin en iyisini, çevresinde birçok şey olduğunda yapabilir. Bu yüzden odasında çalışmak yerine ye­mek masasında ya da mutfakta çalışması için ona yer açabilirsiniz. Sınıfta en önde oturup oturmadığını öğretmenine sorun, çünkü sorulara cevap vererek ve tartışma­lar için gruba katılarak çok daha iyi öğrenir.

KİNESTETİK/DOKUNSAL ÖĞRENME

En belirgin özellikleri: Yerinde duramaz, sandalyede otururken ayağını sallar, ka­lemlerle masanın üzerinde tempo tutar ve genellikle uslu durma konusunda sorun ya­şar. Uzmanlar bu tür çocukların konsan­trasyon bozukluğu yaşadığını ve doğal ola­rak öğrenme sürecinde sorunlar yaşadığı konusunda aynı fikri paylaşıyorlar. Fakat sadece çocuğunuz her zaman hareket ha­linde diye onun öğrenme yetersizliği olduğu kanısına varmayın.

Çalışma yöntemi: Araştırmalar, çocukların biraz bile olsa sınıfta hareket etmesine izin verilmesinin hem davranışlarında, hem de notlarında gözle görülür gelişmeler sağladı­ğını kanıtlıyor. Çocuğunuz ev ödevlerini ya­parken, uslu durması konusunda ısrar et­meyin. Ona bir ya da iki tane silgi gibi elin­de oyalanabileceği bir şey verirseniz, daha kolay konsantrasyonunu sağlar. Çünkü ha­reket, beynin uygun yolla çalışmasını teşvik eder, onu uyanık tutar ve odaklanmayı ko­laylaştırır. Ayrıca öğretmeniyle konuşun ve okulda geçirdiği zaman boyunca etrafta ge­zinmesi için yapıcı olanaklar sunup sun­madığını öğrenin. Çocuğunuzun hareket etme ihtiyacına bir zayıflık olarak bakmak yerine, bununla basa çıkabileceğiniz bir mücadele olarak düşünün. Çocuğunuz bu şekilde daha kolay öğreniyorsa, öğrenme stilinin nasıl olduğunun mühim olmadığını unutmayın.

EŞYALAR BURADA!

Küçük şeyler çocuğunuzun yeteneklerini geliştirebilmesinde çok ise yarar.

Kimler için: Görsel yolla öğrenenler

Deneyin: Renkli kalemler yazma yeteneğinin gelişmesine yardımcı olur.

Kimler için: İşitsel yolla öğrenenler.

Deneyin: Küçük bir dijital ses kaydedici sayesinde çocuğunuz derste anlatılanları kaydedebilir ve eve döndüğünde tekrar dinleyebilir.

Kimler için: Sözel yolla öğrenenler

Deneyin: Bozuk paralar ya da taneli şeyler sayı sayma ve matematik yeteneğini artırır.

Kimler için: Kinestetik yani dokunsal yolla öğrenenler.

Deneyin: Yumuşak bir stres topu ev ödevlerini yaparken elini oyalaması için işe yarar.

ÖĞRENME YETERSİZLİĞİ Mİ?

Çocuğunuz dersleriyle ilgili sorun yasıyorsa, bir uzmanın yardımına ya da gelişme sağlayabilmesi için biraz zamana ihtiyacı olup olmadığını aşağıdaki maddeleri takip ederek ortaya çıkarabilirsiniz.

Gözlemleyin

Farklı yollar denemenize rağmen, çocuğunuz iki aydan fazladır okuldan kopmuş gibi mi görünüyor? Endişelenmek için nedeniniz olabilir. Bu yüzden kendi gözlemlerinizi öğretmenle paylaşarak, çocuğunuzun değerlendirilmeye ihtiyacı olup olmadığını öğrenebilirsiniz.

Danışın

Yetersizlikten ziyade bu çocuğunuzun öğrenme stili gibi görünüyorsa, öğretmeniyle konuşun. Konuşmaya giderken yapmış olduğunuz gözlemlere dair küçük notları yanınıza almayı unutmayın ve denemek istediğiniz bazı stratejileri onunla paylaşın.

Çocuğunuzun yasını göz önünde bulundurun

Uzmanlara göre 6 ile 7 yaş arasında dünyalar kadar fark vardır. Birinci sınıf öğrencileri için okuma, yazma ve matematik becerilerindeki gecikme genel olarak görülen bir şeydir. Cogu da yıl sonuna doğru önde gidenlere yetişir. Şiddetli davranış sorunları ya da önemli öğrenme zorlukları olmadıkça, en iyisi biraz sabırlı olmanızdır. En azından ikinci sınıfın birkaç ayına kadar bekleyin.