Övgü Eleştiriyi Nasıl İletir? Övgü, övgü kullanan kişinin gizli gündemini yansıtır . Ve ayrıca eleştiri de iletir.
Anne: Bugün arabayı daha dikkatli kullanıyorsun.
Çocuk: ?Bugün daha dikkatlisin? ne demek? Ben her zaman dikkatliyim.
Anne: Her zaman dikkatli olduğunu düşünmüyorum.
Çocuk: Şimdiye kadar tehlikeli olabilecek ne yaptım, söyle bakalım.
Yukarıdaki diyalogta anne çocuğunu övdü aslında ama çocuk
eleştirildiğini hissetti ve savunmaya geçti. Yani övgüye değil
eleştiriye cevap verdi. Övgü anlamı zayıf kaldı. Ve zaman geçtikçe
aklında sadece eleştirildiği kalacak.
?Daha sonra övgüyü unutacak, sadece eleştiriyi anımsayacaktır?
Övgünün eleştiri ilettiği ile ilgili bizden bir örnek. Eşim geçenlerde
şöyle bir övgü cümlesi kullanmıştı yemekten kalkarken: ?Kuru fasulyenin
kıvamını tutturmuşsun?
Ay ben şimdiye kadar hiç tutturamamışım
demek ki bu kuru fasulyenin kıvamını, ilk bugün tutturmuşum diye içten
içe çok üzülmüştüm. Yapılan övgüye kesinlikle sevinememiş sadece
eleştiri kısmını anlamış ve değerlendirmiştim.
İşte size övgünün
nasıl eleştiri ilettiği ile ilgili basit bir örnek bu. Halbuki övgü
kendi hislerini ve duygularını ifade eder tarzda olsaydı, yani ben
iletisi olsaydı olumlu etki yapacaktı.
?Yemeğin kıvamı sevdiğim gibiydi, zevkle yedim? deseydi aynı etkiyi yapmayacaktı.
Övgü Bir Anlamda Ast- Üst İlişkisidir
?İlişkide yargılayan ve değerlendiren rolünü üstlenince,
değerlendirdiğim kişiye karşı kendimi üstün hissettiğimi
deneyimlerimden biliyorum. Aslında bu davranışımla daha bilgili,
deneyimli ve akıllı olduğumu söylüyorum. Tenis maçından sonra kızıma
?Tatlım bugün çok iyi oynadın? dersem, onu yargılayacak kadar iyi bir
oyuncu olduğumu ima ediyorum demektir.? Keman çalan
bir sanatçıya ?Tekniğiniz hatasız, yorumunuz harika? diyebilmeniz için
keman çalmada o sanatçıdan üstün bir becerinizin olması ya da en az
onunki kadar olması gerekir. Keman çalmadan anlamayan biriyseniz sadece
?Yeteneğinize hayran oldum? ya da ?Konserinizi zevkle dinledim?
diyebilirsiniz.
Kısacası övdüğünüz kişiye ?ben bu işi senden
iyi biliyorum, senin güzel yapıp yapmadığını anlıyorum ve seni
değerlendiriyorum? demiş olursunuz. Yani ?ben senden üstünüm? demiş
olursunuz.
?Övgünün her zaman çocukta aşağılık duygusunu yerleştirme tehlikesi vardır.? Çünkü çocuk sürekli kendinden iyi biri bilen birinin varlığıyla ve değerlendirmeleriyle karşı karşıyadır. Kendisini, bilm
eyen, yaptığı beğenilmeyen biri gibi hissedebilir.
Yumuşatma Tekniği ?Yetişkinler bazen övgüyü, eleştiri iletisi göndermeden önce çocuğu yumuşatmak amacıyla kullanırlar.? ?Bulaşıkları yıkamana sevindim ama yerlerine kaldırmamışsın?
?Eskiye göre iyisin ama biraz daha çalışman gerekiyor?
Bu iletilerin de övgü kısmı işitilmiyor, eleştiri kısmı algılanıyormuş çocuk tarafından.
Bazen de eleştiri iki övgü cümlesinin arasına sıkıştırılıyormuş ama
çocuklar yine anlıyormuş yetişkinlerin niyetini ve eleştirisini.
?Çok çalıştığını görüyorum, ama yine matematikte yanlışlar yapıyorsun.
Oysa kafana koyunca her şeyi yapacak bir yapın olduğunu biliyorum?
Bu cümlenin annenin içten bir değerlendirmesi değil çocuğun matematik
dersini düzeltmek için kullandığı bir cümle olduğu çok açık. Eleştiri
iki övgü arasına sıkıştırılsa bile niyet çok açık. Bunu çocuk da
rahatlıkla fark ediyor.
Aklıma küçük çocuklara yapılan garip övgüler geldi. Hani çocuğa bir şeyi yaptırmak için söylenir ya, ne kadar samimiyetsizdir.
Benim oğlum akıllıdır teyzesi, annesinin sözünü dinler.
Yavrum sen ablasın ya, büyüksün, diğer çocuklar gibi anneni rahatsız etme, anne rahat rahat çayını içsin.
Hadi benim akıllı oğlum, arkadaşına ver o da oynasın oyuncakla. Benim oğlum akıllıdır, verir.
Aslında o sırada çocuğa akıllı falan diyeceğimiz yokken istediğiniz
şeyi yaptırmak için överiz çocuğu. Ama çocuk ufacık da olsa bir şey
yaptırmak için övdüğümüzü anlar. Bazen takmaz, bazen ?banane ben uslu
çocuk değilim? der. Denetleyici ana baba çocuğuysa övgünün niyetini
anlasa bile mecburen istenileni yapabilir.
Sonuçta:
1- Yaptığınız övgünün samimi olmadığını bilir ve kendisi hakkında olumlu bir değerlendirme olarak algılamaz.
2- İstediğinizi yapabilir ama bu övgü aldığı için değildir. Ya mecburiyetten ya da övgü alınca yapması beklendiği içindir.
* Alıntılar 'Çocukta İç Disiplin Mi, Dış Disiplin Mi?' isimli kitaptan yapılmıştır. Dr. Thomas Gordon, Sistem Yayıncılık
Düzenleyen meryem - 16 Tem 2009 Saat 20:26
Tweet
Çocukta Dış Disiplin mi İç Disiplin mi ?
Konu Seçenekleri
