Doğu’da ve Batı’da pek çok insan; içinde bulundukları her probleme (ister fiziksel, ister düşüncelerinde veya hissi, ruhi problemlerinde) çözüm bulacaklarını düşündüklerinden yoga uygulamalarına dikkat çekilmistir.
Rahatlama tekniklerine büyük önem atfedilmiştir. Çünkü insanın kronik stres dolu hayat tarzından dolayı açığa çıkan gerilimle başetmesini kolaylaştırdığı düşünülür..
Yoga Nidra, sadece fiziksel ve kafaca rahatlamak için değil, aklı ruhsal disipline hazırlamak için bu harika tekniklerden bir tanesidir. Esas olarak prathayara (duyuları objelerden çekmek) ve dharana (konsantrasyon) ile ilgilidir. Şu anlaşılmalıdır ki, gelişigüzel bir uyku rahatlamak değildir. Çünkü gelişi güzel uyumak ile gerilimler her zaman tam olarak çözülemez.
Yoga Nidra kalite olarak farklı bir rahatlamadır. Öyle bir “uyku”dur ki, onda daha mutlu bir farkındalık durumunu elde edebilmek için bütün yükler atılır ve gelişigüzel uykudan çok daha yoğun bir rahatlama elde edilir.
Swami Satyananda Saraswati’nin dediği gibi (“Yoga Nidra”, 1982, Bihar School of Yoga, Monghyr, Bihar, India''''nın önsözünde): Farkındalık, vrittis’ten ayrı ve farklı olduğunda -akli değişimler, uyanma, rüya ve derin uyku bulutlar gibi geçtiğinde, Atman farkındalığı kalır ve bu da tam bir gevşeme, rahatlamanın tecrübe edildiği andır. Bundan dolayı Yoga Nidra''''nın Samadhi’ye giriş kapısı olduğu söylenir.
NÖRO-PİSİKOLOJİK ESASLAR
Hepimiz biliyoruz ki beden ve beyin arasında yakın bir ilişki vardır. Beyindeki çesitli merkezler bizim vücut fonksiyonlarımızı kontrol eder, değiştirir ve etkiler. Hatta beyinde, fiziksel ve kafaca her hareket için, ister istem içi veya refleks şeklinde olsun, ayrı bir merkez vardır. Deneysel veriler böyle birçok özel merkez tesbit etmiştir. Bu merkezlerin uyarımı motor (hareket ettirici) veya duyusal, yazısal veya duygusal, dokunaklı ya da kavrama ile ilgili uygun hareketlere yöneltmiştir. Böylece biz beyinde, bedenin eliyle yazılmış bir temsile sahibiz.
Olayı daha somutlaştırırsak, bedenin sol tarafı beynin sağ tarafında temsil edilir ve sağ tarafı da beynin sol tarafında. Kas hareketleri dikkate alındığında, ön merkez gyrus’un motor bölgesinde temsil şekli üst taraf alta gelecek şekildedir. Böylece beynin bu bölgesinin üstünde vücudumuzun en az porsiyonu -ayak- temsil edilir.
Bilek, bacak (baldır), diz, uyluk, kalça, göğüs, omuz, kol, dirsek, bilek, el ayası, parmaklar, baş parmak sonra boyun, çene, yüz, gözler, kulaklar, dil, tat alma, yutkunma vs. gelir. Aynı şey duyular için de geçerlidir. Duyulara ait beyin zarı ile ilgili beyin merkezlerinin uyarılması da vücudun diğer yarısındaki duyuları harekete geçirir.
YOGA NİDRA UYGULAMASI
Yoga Nidra''''da beyin merkezlerini aktif hale getirmek için vücudun çesitli yerlerine kesin bir sıra ile farkında olarak yoğunlaşma yoluyla tam olarak zıt işlem kullanılır. Böylece insan beyninin çesitli noktalarını, vücudunda onun karşılığı olan bölgelere farkında olarak yoğunlaşmak sureti ile uyarır. Farkında olmakla vücudun fiziksel veya zihinsel hareketlerine karşı "şahitlik etme durumu" kastedilmektedir.
TEKNİK
Genel olarak bir Yoga Nidra seansı yirmi ile kırk dakika arasında tamamlanır.
• İşlem önce birkaç asana yaparak sürdürülür (birkaç yoga pozu denenir).
• Sonra kişi tamamen rahatlamış pozda sırtüstü yatar (shavasana-ceset pozu).
• Gözler hafifçe kapalı, kollar avuçlar yukarı dönük tutulur ve parmaklar yerden yarım kalkmış vaziyette, nefes alma ise tabii ve sessiz.
KARAR VEYA SANKALPA
Farkındalığa dönüşten önce, istekli aday hayattaki amaç ile ilgili pozitif bir karar almalıdır. Kelimeler sarih ve öz olmalıdır. Sadhaka''''nın “sigarayı veya alkolü, tütünü bırakacağım” gibi ufak kararlar alması beklenmez, fakat o daha yüksek hedefler düşünmelidir.
Birkaç karar örnegi aşağıda verilmiştir:
• Ruhsal potansiyelimi uyandıracağım.
• Bütün taahhütlerimde başarılı olacağım.
• Tam sağlığıma kavuşacağım.
• Başkalarının ruhsal gelişmelerinde pozitif katkı sağlayacağım.
1. FARKINDALIĞIN ROTASYONU
Sonra farkındalığın rotasyonu başlar. Şahıs eğitmen tarafından bahsedilen vücudunun hangi bölgesi ise o kısmı gözü önünde canlandırır; eğitmen bir ögretmen de olabilir veya bir teyp kayıt cihazı da olabilir. Talebe vücudunun hiçbir yerini kımıldatmamalıdır. Talimatlara hızlı şekilde uyarak, farkındalığını bir bölgeden sonrakine kaydırmalıdır. Aday, okutman söylemeden önce onun hangi kısmı söyleyeceğini tahmin etmemelidir.
Tüm işlem bir zevk olmalıdır, bir yük değil. Herhangi bir endişe veya beklenti olmamalıdır.
Normalde izlenen yol farkındalığa odaklaşmaya aşağıdaki sıra ile başlanmasıdır:
Önce sağ tarafta: Başparmak, parmaklar (sırası ile), elin avuç içi, sonra bilek, kolun ön kısmı, dirsek, kol, omuz, arkanın sağ tarafı, kalça, uyluk, diz, bacak, ayak bileği, ayak, başparmak, ve sağ ayağın diğer parmakları. Aynı sıra sol taraf için de tekrar edilir.
Sonra, farkındalık vücudun yere yakın olan kısımlarına yoğunlaştırılır. Kafanın arkası, omuzlar, sırt ve omurga, kalçalar ve topuk. Sonra vücudun ön tarafı farkındalığa getirilir. Yüz, kaşlar, gözler, burun, dudaklar, çene, boyun, göğüs, karın.
2. NEFESİN FARKINDA OLMAK
Bilincin yukarıdaki sıraya göre rotasyonundan sonra dikkatin nefes alma hareketine yoğunlaşması ile fiziksel rahatlama tamamlanır. Bir kimse nefesinin farkındalığını ya burun deliğinde ya da nefesin boğazdan ve göbekten geçişinde takip edebilir. Aklın konsantrasyonuna ilave olarak, işlemin "pratyahara”ya yardım ettiği iddia edilir (duyu merkezlerini kendi duyu objelerinden çekmek).
3. HİSLER VE DUYGULAR
Sonra hisler ve duygular seviyesinde rahatlama gelir. Hafızaya yoğun fiziksel ve duygusal hisler getirmek üzere atılımlar yapıldı; onlar tekrar tecrübe edildi veya tekrar yaşandı ve sonra silindi, yok edildi. Genel olarak bu çift karşıt duygular ile uygulandı, mesela sıcak ve soğuk, hafiflik ve ağırlık, acı ve zevk, neşe ve keder gibi. Duygusal seviyede rahatlama ve çok kuvvetli istek gücü kurabilmek bu işlemin iki büyük çıktısıdır.
4. GÖZ ÖNÜNE GETİREBİLMEK (CANLANDIRMAK)
Yoga Nidra''''nın son basamağı akli rahatlama ile ilgilidir. İstekli (aday), okutman tarafından tarif edilen objeleri kafasında canlandırmaya çalışır. Genellikle öyle objeler veya semboller seçilir ki, onların uluslararası önemi olsun. Birkaçını söylersek; dağ, nehir, okyanus, tapınak, çiçek vs.
Pratik yapmak kendi kendine farkındalığın gelişmesine yardım eder ve konsantrasyona yardım eder (dharana). Nadiren, meditasyon dahi -dhyana- tabii çıktı olabilir.
5. UYGULAMAYA SON VERMEK
Bir kere daha karar veya sankalpa bilhassa düşünülür, hatta göz önünde canlandırılır. Böylece, bilinçli olarak bir kimse hayattaki amaç hakkında bilinçsiz olan aklı yönetir. Bu sefer bilinçsiz olan çok alıcıdır ve bu yüzden bilinçli akıldan gelen kararları daha yoğun şekilde kabul edebilir. İddia edilir ki, zaman içinde sadhana’nın sadakat ve muntazamlığına bağlı olarak, karar sadhaka’nın hayatında meyve verir.
YARARLILIK, FAYDA
Yoga Nidra akli, hissi ve fiziki sağlığı rahatlama, gevşeme yoluyla yeniden düzenler ve aklı prathayara''''’ya (duyuları onların objelerinden geri çekmek), dharana-konsantrasyona ve meditasyona daha yardım eden hale getirir.
Böyle bir uygulama beynin iki yarısının ve otonom sinir sisteminin iki yüzü sempatik ve parasempatik sinir sistemlerinin uyumlu olmasını sağlar. Bilinçaltındaki izlenimler yüzeye çıkarılır, tecrübe edilir ve yok edilir. Böylece vücudun farkındalığına olan takıntı yerini prana’nın daha hoş yönüne ve ruhsal boyutlara olan farkındalığa bırakır.
