Obezite, kullanılan enerjiye oranla daha
fazla enerji alınması sonucunda vücutta yağ dokusunun artmasıdır. Obezite, erişkinlerde olduğu gibi
çocuklarda da hızla artmakta; hatta obeziteyle ilişkili metabolik, karaciğerle ilgili,
ortopedik ve psikiyatrik komplikasyonlar da görülmektedir.
Obezite tedavisi her
yaşta zordur. Çocukluk yaş grubunda ise hem tedavisi daha zordur, hem de komplikasyon gelişme riski
daha yüksektir. Bu nedenlerle, çocuk ve gençlerde obezitenin önlenmesi çok önemlidir.
Obezitenin önlenmesi bilinen risk faktörlerinin ve kolaylaştırıcı koşulların ortadan
kaldırılması ile mümkündür. Çocuğun tüm yaşam alanlarında risk faktörlerinin denetlenmesi gerekir.
Çocuk ve gençlerde obezite aile içinde evde başlar, okulda gelişir. Özellikle de okul çocuğu için...
Okul çocukları (10-18 yaş) günün önemli bir kısmını okulda geçirmekte ve burada
beslenmelerini de sürdürmekteler... Çocuklarımız okulda geçirilen sürenin önemli bir kısmında
da sınıf içinde oturarak hareketsiz kalmaktalar. Bunlar önemli riskler... Araştırma sonuçları,
İstanbul'da özel okullarda okuyan ve yaşları 10-12 olan üç erkek çocuktan birinin obez olduğunu
gösteriyor. Diğer taraftan yine yapılan çalışmalar, obezitenin önlenmesi ve tedavisinin
desteklenmesi için okullarda da gerekli tedbirlerin alınmasının artık bir zaruret olduğuna dikkati
çekiyor. Bu amaçla okulla ilgili olarak neler yapılabilir?
OKULLARDA
ALINABİLECEK ÖNLEMLER
-Eğitim süreleri kısaltılmalı, çocuk ve gençlerin hareketsiz oldukları
süre azaltılmalıdır.
Milli Eğitim politikaları ve uygulamaları düzenlenirken konuyla ilgili
gerçekler ve sorumluluk payları dikkatle değerlendirilmelidir.
-Özellikle okula
ulaşımda servis kullanımı, eğer koşullar uygun ise terk edilmeli, çocukların okula gider ve gelirken
yürümeleri sağlanmalıdır. Metropollerde bunu uygulamak zordur. Ancak koşulların bu yönde
oluşturulmaya çalışılması bile, önemli bir adımdır. Çocuklar yine koşullar uygun ise toplu taşıma
araçlarına yönlendirilmelidirler. Servis kullanmak moda ve trend olmaktan
çıkarılmalıdır.
-Servis söz konusu olduğunda bile, çocukların gruplar halinde ortak bir
noktadan alınmaları tercih edilmeli, çocuklar-gençler yürümeye zorlanmalıdır.
OKUL
YÖNETİMİNİN SORUMLULUKLARI
Okul ve obezite arasındaki ilişkide okul yönetimine düşen
sorumluluklar nelerdir? Her şeyden önce okul yönetimleri obezitenin önlenmesi konusunda tedbir
almaları gerektiğini bilmeli ve bu sorumluluğu taşımalılar... Bu bilinçle okullarda çocukların
sağlıklı beslenmeleri sağlanarak ihtiyaçlarından fazla kalori alımları önlenmeli, daha hareketli
olmaları sağlanmalıdır. İşte bu amaçla yapılabilecekler...
-Okul binası içinde veya
okul kampüsü içinde kantin sayısı azaltılmalıdır.
-Okul kantini çocukların kolay ve kısa zamanda
ulaşacakları yerleşimde olmamalıdır.
Kantin kampüste bahçenin uzak bir köşesinde ya da binanın en
üst katında (ya da en alt katında) olmalı, kantine gidip gelebilmek hem zaman hem de efor
gerektirmelidir. Öğrenci kantine gidebilmek için uzun teneffüsü beklemeli ya da uzun uzun yürümek
veya merdiven inmek-çıkmak zorunda kalmalıdır.
-Kantinde sadece su, süt, ayran, yoğurt, tost ve
meyve satılmalıdır.
-Atıştırmalık ve şekerli içecekler-meşrubat bulunmamalıdır.
-Okulda fast-food satılmamalıdır.
-Kantinde besin reklamı bulunmamalıdır.
-Okulda tencere
yemeklerinin (ev yemeği) ağırlıkta olduğu yemek listesi uygulanmalı ve katılım zorunlu olmalıdır.
-Yemek listesinde sebze-meyve ile baklagil yemekleri ağırlıklı olmalıdır.
-Yemek
listesinde salata, yağsız yoğurt ve meyve her gün olmalıdır.
-Porsiyon miktarları azaltılmalı,
makul miktarlarda olmalıdır.
-Yemekler de kullanılan yağ miktarı total enerjinin yüzde
30'undan fazla olmamalıdır.
-Okullarda ve hatta sınıflarda su erişilebilir olmalıdır.
-Derste suya ulaşmak yasaklanmamalı, çocukların daha çok su tüketmeleri sağlanmalıdır.
-Çocuk ve gençlerin aktif olabilecekleri serbest zaman dilimleri her gün düzenli
olmalıdır.
ÇOCUKLAR OKULDA NASIL DAHA AKTİF OLUR?
Bu süreçte daha aktif
olabilmeleri için olanaklar arttırılmalıdır. Şöyle ki:
-Okulda spor olanakları ve seçenekleri
arttırılmalıdır.
-Öğrenciler spor aktivitelerinden mutlaka birinin aktif elemanı olmaya
zorlanmalıdır.
-Okulda asansör olmamalı, sadece zorunluluğu olanlar tarafından
kullanılabilmelidir. Öğrenciler merdiven inip-çıkmaya zorlanmalıdırlar.
PEKİ, AMAÇ NE
OLMALI?
Obezitenin hem önlenmesinde hem de tedavisinin desteklenmesinde önemli olan, besin
alımını ihtiyacın ötesine çıkarmadan sağlıklı beslenmeyi mümkün kılmak; çocuk ve gençleri daha aktif
ve hareketli yaşamaya teşvik etmek, destek olmak ve imkan sağlamaktır. Çok yakın bir gelecekte
okulların tercih edilirliklerinin başında, bu konuda edindikleri sorumluluk bilinci ile bu alanda
gerçekleştirdikleri ve başarıları sorgulanacaktır. Okul yönetimleri sadece öğrencilerinin sağlıklı
olmaları için değil, aynı zamanda kurumlarının sağlıklı geleceği için de harekete geçmek
zorundadırlar.