Özellikle 4 yaşın altında yuvaya giden ya da evde ağabeyi, ablası olan çocuklar çok sık hasta olurlar. Bu enfeksiyonları engelleyecek bir tedavi yok elimizde. Enfeksiyonlar bağışıklık sistemlerinin gelişmesi için önemli, buraya kadar her şey yolunda. Ama nasıl insanlar birbirine benzemiyor mikroplar da öyle. Bazı mikroplar sadece üst solunum yollarında kalmak istemiyor ve alt solunum yollarına iniyor işte o zaman ‘pnömoni’ ya da halk arasında bilinen ismi ile “zatürre” oluşuyor.
Zatürre deyince anne ve babalar çok endişeleniyor, genellikle en çok korktukları da bu hastalığın çocuğun akciğerlerinde kalıcı bir hasara yol açıp açmayacağı.
ÇOCUKLARDA HANGİ BULGULARDA ZATÜRREDEN ŞÜPHELENMELİYİZ?
Burun akıntısı, hapşırık, hafif ateş ve öksürük basit üst solunum yolu enfeksiyonlarında sıklıkla rastlanan bulgulardır. Ama çocuğunuzun 39-40 dereceye çıkan titremeli ateşi, yoğun öksürüğü, göğüs ağrısı, karın ağrısı, nefes darlığı var ise zatürre akla gelmelidir. Bazen sadece ateşi ve karın ağrısı olabilir çocuğun. Böyle bir durumda hemen bir hekime başvurmak gerekir. Her hastalıkta olduğu gibi çocuğun hikayesi, muayenesi zatürrenin tanısı için çok önemlidir. Gerekli durumlarda akciğer filmi çekilir, balgam ve kan tahlilleri yapılır.
ZATÜRRE ÖNEMLİ BİR ENFEKSİYON MUDUR?
Zatürre olan bir çocuk erken tanı aldığında ve uygun bir şekilde tedavi edildiğinde tamamen iyileşir. Diğer taraftan çok üzücü ama ne yazık ki zatürre hem dünyada hem de ülkemizde çocuklardaki en önemli önlenebilir ölüm nedenlerinden biridir. Ülkemizdeki 1-4 yaş ölümlerinin yaklaşık yzde 40’ından zatürre sorumludur.
“Acaba benim çocuğum zatürre açısından risk taşıyor mu?” diye sorar anneler. Birçok hastalıkta olduğu gibi yaşı küçük olan, özellikle 2 yaşın altındaki çocuklar zatürre açısından risklidir. Erken doğan, yeterli beslenemeyen, kalabalık ortamlarda yaşayan, altta yatan başka hastalığı olan, sigaraya maruz kalan, anne yaşı küçük ve anne eğitimi az olan çocuklarda zatürre daha sıklıkla görülür. Anne sütünün önemini ne kadar vurgulasak azdır, anne sütü almayan çocuklar da zatürre açısından risk grubundadır.
Lütfen bebeklerimizi anne sütü ile besleyelim, 6 ay boyunca sadece anne sütü, sonrasında da en az 1 yaşına kadar anne sütüne devam. Babalara biraz haksızlık aslında diye düşünüyorum, anne ve çocuk arasında inanılmaz bir bağlantı var çünkü. Ben oğlum doğacağı zaman hem çok sevinçliydim hem de biraz hüzünlü; “Neden?” diyeceksiniz. Şöyle düşünmüştüm; bir bakıma ayrılıyoruz artık. Sonra oğlum doğdu, onu kucağıma aldım ve emzirmeye başladım. Harika bir duygu, insan, sonsuza kadar kucağında tutup emzirebilirim bebeğimi, diye düşünüyor.
ZATÜRRE KALICI BİR HASARA YOL AÇAR MI?
Zatürre tanısı alan çocukların anne babaların en büyük endişesi; acaba bu hastalık çocuğumun akciğerlerinde kalıcı bir hasara yol açar mı?
Aslında zatürre erken tanı aldığında ve uygun tedavi edildiğinde böyle bir risk yok. Ama bazen eğer geçirilen zatürre çok ağı ise ya da çocuğun bağışıklık sistemi ile ilgili bir sorun var ise bazen çocukların nefes borularında genişlemeler oluşabiliyor ve bu hastaların Çocuk Göğüs Hastalıkları hekimleri tarafından izlenmeleri gerekiyor.
ZATÜRRE TEKRARLAR MI? BU DURUMDA NELER YAPILMALIDIR?
Ailelerin en çok sorduğu sorulardan biri de şu; “Doktor Hanım bu zatürre tekrarlar mı?” Aslında cevap çoğu kez hayır. Ama bazı çocuklarda tekrarlayabilir. Bir çocuğun bir kez zatürre geçirmesinde hiçbir sorun yok ama zatürre tekrarlıyor ise (yılda 2’den fazla ya da toplam 3’ten fazla) ya da iyileşmesi beklenen sürede iyileşmiyor ise bu önemlidir. Zatürre, hastalığa yol açan mikroba göre değişmek ile birlikte 1 ile 4 hafta içinde iyileşir. Eğer zatürre bu sürede iyileşmiyor ya da tekrarlıyor ise bazı tetkiklerin yapılması ve çocuğun bu tetkiklerin sonuçlarına göre tedavi edilmesi gerekir. Kistik fibozis, hava yollarına yabancı bir cismin kaçması, reflü, bağışıklık sisteminde yetersizlik, ya da hava yollarında var olan doğumsal bazı değişiklikler gibi birçok hastalık tekrarlayan ya da iyileşmeyen zatürresi olan çocuklarda Çocuk Göğüs Hastalıkları doktorları tarafından araştırılan hastalıklardır.
ÇOCUKLARIMIZI ZATÜRREDEN NASIL KORUYALIM?
Anne sütü ile beslenmenin öneminden bahsettik. Aşılama da çok önemli, çünkü ülkemizde kızamık, boğmaca, ve tüberküloz zatürrenin en önemli etkenleri arasında. Zatürre aşısı ülkemizde ulusal aşılama programında yer alıyor ve çocuklara 2-4 -6 -18. aylarda yapılıyor. Ama şunu da unutmayalım hiçbir aşının koruyuculuğu yüzde 100 değil. Ayrıca bu aşılar ile önleyebildiğimiz mikroplar dışında da birçok mikrop var zatürreye yol açabilen. Sonuçta, çocuklarımızın aşılarını yaptıralım, özellikle risk grubunda olan çocuklarda basit bir üst solunum yolu enfeksiyonundan daha ağır olduğunu düşündüğümüz bulgular var ise hemen doktorumuza başvuralım.
ÇOCUKLA ÇOCUK OLMAYI DA İHMAL ETMEYİN!
Hep hastalıklardan bahsediyoruz, endişeleniyoruz çocuklarımız için. Ama çocuklarınızın keyfini çıkarmayı unutmayın lütfen, hem siz hem çocuğunuz geriye dönüp baktığınızda hasta oldukları günleri değil, birlikte yaptığınız eğlenceli şeyleri hatırlayacaksınız. Benim oğlumun odasında bir yazı var daha o doğmadan önce almıştım, çerçevelettim ve odasına astım, arada bir birlikte okuyor, gülüyoruz. Liste uzun aslında ilk aklıma gelenler şunlar, birlikte kek pişirin, ellerinizi kullanmadan yiyin… Bir ağaç bulun ona sarılın, çocuğunuzun tencereler ile davul çalmasına izin verin, ayakkabılarınızı renkli kalemler ile boyayın, pijamalar ile sinemaya gidin gibi şeyler yazıyor.. Oğlum çok seviyor bu yazıyı, bazen çılgınlıklar yapmak, çocukla çocuk olmak lazım. Deneyin, bunun size de ne kadar iyi geldiğini göreceksiniz. Ev kirlenince babalar temizliğe yardım eder nasıl olsa, değil mi?
Sağlıklı, mutlu günler dileği ile…
