Diş macunları diş fırçalama sırasında
ağıza ferah bir his vermekten çok, diş çürüklerini engellemek amacı güden karışımlardır. Eski
zamanlarda mekanik temizliğin daha etkili olduğu ve diş macununun bir yan rol üstlendiği düşünülürse
günümüzde diş macunlarının diş çürüğünü ve dişeti hastalıklarını engelleyici, dezenfekte edici
özellikleri ile başrolü kaptığı söylenebilir.
Diş macunu içeriğindeki diş
çürüğünü önleyici madde Fluorid’dir (fluor ya da fluorür). Fluor doğada özellikle volkanik
bölgelerde yoğun olarak bulunan bir elementtir. Tüm dünyada son 30 senede genel anlamda diş
çürüğündeki azalmanın nedeni de diş macunlarının içeriğindeki fluorid’dir. Yani diş macunun çürük
önleyici özelliği içeriğindeki fluorid sayesindedir. Diş macunları pratik, herkes tarafından
ulaşılabilen ve ucuz bir çürük önleme yöntemi olduğundan yaygın biçimde benimsenmiş ve
kullanılmaktadır.
DİŞ FIRÇALARKEN EN AZ 7 YAŞINA KADAR DESTEK GEREK!
Ancak doğru
kullanımı son derece önemlidir. Diş macununun koruyucu etkisini gösterebilmesi için düzenli
olarak (günde en az iki defa ve ikişer dakika) ve küçük çocuklarda en az 7 yaşına kadar bir büyüğün
yardımı ve gözetimi ile kullanılması gerekmektedir. Cezbedici ambalajlarda ve tatlarda
olmalarından dolayı genellikle küçük çocuklar diş fırçalama sırasında macunu emmekte ya da
yutmaktadırlar. Velinin gözetimi hem çocuğun fazla miktarda macunu yutmasını engelleyecek hem
de diş fırçalama kalitesini arttıracaktır.
Ülkemizde nefis bir tanımlama var. Bu bence
birçok şey için kullanılabilir. “Azı karar çoğu zarar” denir. Evet, her şeyde öyle değil mi? En
faydalı bitkinin bile çok kullanıldığında zararlı etkileri görülebilir. Bu nedenle kontrollü
kullanımın önemini asla aklımızdan çıkarmamalıyız.
Fluoridin de dişlere olan faydasının
yanında kontrolsüz ve fazla miktarda kullanıldığında toksik etkileri ortaya çıkabilir ve nadir de
olsa çok miktarda tek seferde yutulması ciddi zehirlenmelere yol açabilir. Sürekli ve az miktarda
fluorid yutulması ise (örneğin her gün diş macununun yutulması) dişlerde ve kemiklerde
bozukluklara ve lekelenmelere (fluorozis ) yol açabilmektedir (Resim 1).
Ortalıkta bırakılan
bir diş macunu küçük çocuklar için ortada bırakılan bir ilaç kutusu kadar tehlikeli olabilir.
Bu nedenle diş macununu özellikle evde küçük çocukların, bebeklerin kesinlikle ulaşamayacağı
yerlerde saklanmalıdır.
Resim 1: Fluorozis, görünümü dişler üzerinde beyaz
bulutlanmalar şeklinden, kahverengi delikçiklere kadar değişkenlik gösterir.
DİŞ MACUNU
SEÇERKEN NELERE DİKKAT ETMELİYİZ?
Marketlerde, eczanelerde birçok çeşit diş macunu ve ağız
gargaraları bizlerin tüketimine sunulmaktadır. Peki, çocuğumuza diş macunu seçerken nelere dikkat
etmemiz gerekir?
Büyüteçle baktığımızda, diş macunu seçerken, diş çürüğünün çekirdek
ailenizde ne derecede bulunduğundan içtiğiniz sudaki fluorid oranına kadar değişen birçok faktör
önem taşımakta. Sizde ya da eşinizde yani çekirdek ailenizde çürük miktarı fazla ise,
bebeğiniz de muhtemelen çürük risk grubunda olacaktır. Bu nedenle dişlerin temizliğine ilk dişler
sürdükten hemen sonra başlamalı ve düzenli olarak yapmalısınız.
Başlangıç olarak bebeğinizin
dişleri sürer sürmez önceleri steril gazlı bez, diş sayısı arttıkça minik başlı, yumuşak kıllı diş
fırçaları ile birlikte fluorid içermeyen, organik içerikli diş macunlarını kullanarak bebeğinizi
fırça ve macunla tanıştırabilirsiniz.
Fluoridli diş macununa çocuğunuz tükürmeyi öğrendikten
sonra geçebilirsiniz. Yukarıda saydıklarım nedeniyle çocukların fluoridi yutmasını istemiyoruz.
Ancak düşük oranda fluorid içeren diş macunlarının arada bir yutulmasından da korkmayın, problem
olmayacaktır.
Çocuk tükürmeyi öğrenene kadar fluorid içermeyen diş macunu kullanmanız
gerekmektedir. Bu dönem içerisinde çocuk diş hekiminizle ilk randevunuzu planlarsanız eğer,
doktorunuz size çocuğunuzdaki çürük riski durumu ile ilgili bilgi verecek ve diş macununuzu
belirleyecektir.
Çocuğunuz tükürmeyi öğrendikten sonra fluoridli macunlarla tanışmasına da
şu şekilde karar vermekteyiz. Eğer dişlerde çürük ya da minede zayıflamış alanlar ya da beyaz
başlangıç çürükleri yoksa, tamamen sağlıklı bir dişlenme varsa, düşük oranlı fluorid içeren
macunlar (500 ppm Fluorid) öneriyoruz.
Tam tersine bu dönem içerisinde çocukta çürük
oluşumları, minede zayıflamış alanlar ya da beyaz başlangıç çürükleri var ise, diş doktorunuzun
uygulayacağı fluorid verniklerine destek olarak, fluorid içeriği yüksek macunları (1000-1450 ppm)
öneriyoruz.
DİŞ MACUNUNDAN MUCİZE BEKLEMEYİN!
Elbette, çürük dolu ağızlarda çürük
dişlerin tedavi edilmesi ve düzenli fluorid uygulaması ile birlikte diş macunları etkili
olabilmektedir. Diş macununun tek başına bir mucize yaratması beklenemez. Diğer taraftan da tedavisi
yapıldığı halde düzenli bakımı yapılamayan, fırçalanmayan dişlerde de yeni çürükler çok hızlı bir
şekilde oluşmakta ve bu da uzun dönemde çocuğun bitmek bilmeyen bir diş tedavisi döngüsüne girmesine
neden olmaktadır. Kısacası, tedavi, temizlik ve bakım her zaman iç içe olmalıdır.
Bu arada,
Türk Diş Hekimleri Birliği’nin sayfasındaki orana göre fazla fluorid alıyoruz diye korkmaya hiç
gerek yok gibi gözüküyor, zira Türkiye’de kişi başına düşen yıllık diş macunu tüketimi son 5 yıl
içinde artış gösterse de, 110 gram ile hala gelişmiş ülkelerin gerisinde bulunuyor. Bu da senede
kişi başı bir tüp diş macununa denk geliyor.
Bir dip not olarak da son günlerde diş macunu
tüplerinin alt kısmındaki renkli kareler ile ilgili sosyal medyada ve internet ortamında bazı
yazılar dolaşmakta. Renkli karelerin rengine göre macun içeriğindeki kimyasal madde oranının bir
bağlantısı olduğu söylenmekte. Bununla ilgili yapılan açıklamalara ulaşınca aslında bu renkli
karelerin ambalajlanma tekniği ile ilgili olduklarını ve macunun içeriği ile hiçbir fikir
vermediklerini öğrendim. Bunu da sizlerle paylaşmak istedim.
Sağlıklı günler ve sevgiler
hepinize…