Çocuk Sağlığı ve Çocuk Endokrinoloji Uzmanı
Boy uzattıkları ile ilgili piyasada çok miktarda madde ile ilgili bilgiler yer almakta ve hastalar tarafından çok sık sorularla karşılaşılmaktadır.
Piyasada isminde uzama ve büyüme ile ilgili kelimelerin bulunduğu, “gıda takviyesi” adı altında Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı’nın izni ile satıldığı belirtilen veya ayak tabanlığı şeklinde kullanılarak Uzak Doğu ülkelerinden ithal edildiği belirtilen bazı ürünlerin boyu uzattığı, hatta 20 yaşından sonra bile uzama sağladığı konusunda özellikle internet ortamında birçok sitenin reklam yaptığı, hatta bazen medyada da yer aldığı görülmektedir.
Normal bir insanda boy uzaması genetik ve hormonal yapının yanı sıra, beslenme ve spor gibi birçok çevresel faktörün etkisi altındadır ve tüm bu faktörler normal olduğunda, ancak kişi genetik olarak belirlenmiş boyuna ulaşabilir. Kişinin boyunun normal olup olmadığı aynı yaş ve cinsteki normal kişilerle karşılaştırılarak saptanır. Normal boyda bir kişinin boyunun uzatılmasına gerek olmadığı gibi, bu gibi besin katkı maddeleri ve ilaçlarla daha fazla uzaması da mümkün değildir.
Büyüme kemiklerin eklem yerlerinde bulunan büyüme kıkırdakları yardımıyla gerçekleştiğinden ve erkeklerde en geç 18 yaş civarı, kızlarda ise düzenli adet gördükten birkaç yıl sonra bu kıkırdaklar kemikleştiğinden büyüme de durur ve kişi erişkin boyuna ulaşmış sayılır. Bundan sonra kişinin boyunun kısa olsa bile daha fazla uzaması, bu tür besin katkı maddeleri veya herhangi ilaç tedavisi ile mümkün değildir. Bu nedenle boy kısalığından şüphelenilen olguların mümkün olan en erken yaşta ve tercihen ergenlikten önce değerlendirilmesi gerekir.
AİLELER DİKKAT!
Piyasada Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı’nın izni ile satıldığı söylenen ve tamamen bitkisel karışımlardan ibaret ürünlerin boyu uzattığı iddiası hiçbir bilimsel temele dayanmamaktadır. Marketten satın alabileceğiniz her besin maddesi gibi bu ürünler de Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı’nın izni ile satılmaktadır. Söz konusu ürünlerin içindeki maddeler normal beslenen bir kişinin günlük ihtiyacını sağlayabileceği ve ekstra katkıya ihtiyaç duymayacağı mineral ve vitaminlerden oluşmaktadır. Bitkisel kaynaklı olduğu söylenenler ise yüksek miktarda doğal östrojen içerebileceklerinden, çocukların büyüme kıkırdaklarının erken kapanmasına neden olabilirler. Bu nedenle normal beslenen ve beslenmeyi bozacak herhangi bir hastalığı olmayanlarda doktor tavsiyesi dışında ek gıda takviyesine ihtiyaç yoktur.
Ayak tabanlığı şeklinde kullanılan ve boy uzattığı söylenen ürünlerin de yeterli ve güvenilir bilimsel dayanakları yoktur.
