Nezle–grip gibi hastalıkların kol gezdiği bir döneme girdik. Soğuyan havaya karşı vücudumuzun direncini doğal yollardan artırmayı bilmek önemli. Bunun için başvuracağımız en iyi kaynak ülkemizin en çok ürettiği dörtlü: Portakal, mandalina, limon, greyfurt. 'Kışın Şampiyon Dörtlüsü'ne karşılaştırmalı bakalım:
LİMON
• Anavatanı Asya.
• En çok üreten ülke Çin. Türkiye en çok üreten 10 ülkeden biri.
• Avrupa’ya Roma döneminde MS. 1.yy’da İtalya üzerinden girmiş. Taa 700’lerde ‘İran, Irak ve diğer Arap ülkelerine yayılmış. Akdeniz ülkelerin girişi ise MS. 1000’lerde…
• Önceleri süs bitkisi olarak ve tıbbi amaçlarla faydalanılmış.
• Kabuğu flavanoid açısından en zengin kısım. (Bitkilerdeki yararlı bileşiklere flavanoid diyoruz.)
• Limon suyunun %5-6’sı sitrik asit. 1 bardak limon suyunda 6-7 gram sitrik asit var. Sitrik asit açısından zengin içecekler içilince idrar hacmi artıyor. Böbreklerle atılan madde artıyor. O zaman da kum-taş vs. önleniyor.
• Limonda bulunun 3 flavanoidin kanserin önlenmesinde etkili olabileceği düşünülüyor. Araştırmalar sürüyor.
• Limonsuyunda; eriyositrin ve hesperidin adlı bileşikler var.
• Limon kabuğunda ve etli kısmında ise naringin adlı bileşik var.
• Limon suyu kan basıncını düşürüyor. Hipertansiyonu olanlar için yararlı..
• Kronik hemeoroidde faydalı; içindeki bileşikler damarlar üzerinde etkili.
• Potasyumdan zengin; kalbin ve sinir sisteminin sağlıklı çalışmasına yarıyor.
• Limon suyundaki sitrik asitin yağ yakılmasını artırarak zayıflamaya yardımcı olabileceği düşünülüyor.
• Limon yağı zehirli olmayan böcek öldürücü olarak da kullanılıyor.
• Limon suyu düşük ph’ıyla antibakteriyel özelliğe sahip.
Öneri: Limonata yaparken içine kabuğunu da rendeleyin.
Dikkat: İlaç kullanan kişilerde limonata ilaç alındıktan 2 saat önce veya sonra tüketilmeli. Bazı ilaçların emilimini artırıyor ve yan etki gösterebilir. Aynı greyfurt gibi!
• 1 iri limonda (=100 gram) 19 kalori var.
• 100 gram limonun içindeki toplam şeker 3.2 gr.
• İçinde öne çıkan mineral potasyum, kalsiyum .
• İçindeki vitaminlere baktığımız zaman başı C vitamini çekiyor. 1 iri limonda 58 mg C vitamini var.
• Düşük oranda da olsa B grubu vitaminleri de içeriyor. B grubu vitaminler özellikle sinir sistemi sağlığımız için çok önemliler.
• Az da olsa A vitaminin bitkisel formu olan beta -karoten içeriyor. Önemli bir antioksidan, cildi yeniliyor.
PORTAKAL
• Anavatanının Güney Çin olduğu düşünülüyor. İlk kez MÖ. 2500 yılllarında Çin’de ekilmiş.
• En çok üreten ülke Brezilya.
• Türkiye en çok üreten ilk 10 ülke arasında.
• Akdeniz’e Araplar getirmiş.
• Şu anda dünyada en çok ekilen ağaç.
• Portakal çiçeği parfüm imalatında en çok kullanılan çiçeklerden.
• Portakal suyunun içindeki hesperidin adlı bileşen önemli bir flavonoid var. Fransız araştırmacılar hesperidin’in etkisine bakmışlar: Orta yaşta kilolu erkekleri alıp her gün yarım litre portakal suyu içirmişler. 1 ay sonra tansiyonlarının düştüğünü gözlemlemişler. Kanda hesperidin konsantrasyonu arttıkça küçük damarların iç cidarının daha sağlıklı hale geldiğini görmüşler.
• Hesperidin özelllikle narenciye grubu meyvelerde bulunan bir flavanoid. Portakalın en çok kabuğu ve kabuğunun altındaki beyaz, halk arasında ekmek denilen kısmında var. Yapraklarda ve dallarda da bulunuyor.
• Avrupa’ya narenciye grubu meyveleri denizciler getirmiş. Örneğin; acı portakalı 11. yy.’da denizciler İtalya’ya getirmişler ve tıbbi amaçlarla yetiştirmişler.
• Ancak tatlı portakal taa 16.yy’a kadar Avrupa’da bilinmiyormuş. İtalyan ve Portekizlilerin bunu Akdeniz bölgesine getirip yetiştirmesiyle kısa sürede popüler olmuş. Lüks bir yiyecekmiş; zenginler özel seralarda portakal yetiştirmeye başlamışlar. Bunlara ‘orangerie’ denmiş. (İngilizce orange portakal demek) 1646’da artık tüm Avrupa’da bilinir hale gelmiş.
• Amerika kıtasına taşıyan ise İspanyol denizciler. 1493’de Amerika kıtasını 2. ziyaretinde Kristof Kolomb’un diktiği düşünülüyor.
• Portekiz, İspanyol ve Hollandalı denizciler Keşifler Çağı’nda C vitamini eksikliği hastalığı olan skorbüt‘ü önlemek için rotaları boyunca narenciye ağaçları dikmişler.
• 100 gram portakalda 36 kalori var. (yarım portakal)
• 100 gram portakaldaki toplam şeker 8.2 gr.
• 100 gramda lif 1.7gr.
• Potasyum minerali portakalda da öne çıkıyor.
• Vitaminlere baktığımızda; düşük de olsa B frubu vitaminler ve beta–karoten göze çarpıyor.
• 100 gramında 52 mg C vitamini var. (yarım portakala denk)
• Kan portakalı karotenden çok daha zengin; normal portakala göre 4-5 kat daha fazla içeriyor.
MANDALİNA
• En çok üreten ülke Çin.
• Türkiye en çok üreten ülkelerden.
• Geleneksel Çin tıbbında mandalina kabuğunu kurutup mide rahatsızlıkları için kullanırlarmış. Sindirimi rahatlatmada ve balgam söktürücü olarak faydalanmışlar.
• Hintliler de geleneksel tıplarında kullanmışlar. (Ayurveda)
• Kabuğu sıkılarak elde edilen aromatik yağları parfüm endüstrisinde de kullanılıyor.
• 1 orta boy mandalina 45 kalori.
• 100 gram mandalinada 1.8 gram lif var.
• Minerallerden potasyum öne çıkıyor.
• Vitamin olarak yine düşük oranda beta karoten ve B grubu vitaminler C’yi takip edenler.
• 100 gramındaki C vitamini 26.7 mg.
GREYFURT
• En çok üreten Çin.
• Türkiye en çok üretenler arasında.
• Liften çok zengin bir meyve.
• Diğer narenciye grubu meyvelerden çok daha fazla C vitamini içeriyor.
• Yüksek tansiyona iyi geliyor.
• Kolesterolü düşürücü etkisi var.
• Düşük glisemik indekse sahip
• Yağı yaktığı yönünde savlar var. Greyfurt diyeti bir dönem çok ünlüydü.
• Kırmızı ve pembe cinsleri prostat ve meme kanserine karşı koruyucu olan likopen adlı bileşiği de içeriyor.
• Kolesterol ilaçları, kalp ritm bozukluğu ilaçları, sertleşme sorununu gidermek için kullanılan ilaçları alanlar greyfurta dikkat etmeli. Greyfurt suyu bu ilaçların daha fazla emilmesine yol açıyor. Vücutta bu ilaçları metabolize eden bazı enzimleri azaltıyor. Greyfurt suyu vücutta ilaçların metabolize olmasını sağlayan enzimlerin miktarını azaltıyor. İlaçlar kanda daha yüksek oranda emilerek yan etkilere yol açabiliyorlar. En çok etkileşim gösterenler arasında da kolesterol düşürücü statin grubu ilaçlar yer alıyor.
• 100 gr greyfurtda 30 kalori var.
• 100 gramındaki şeker miktarı 6.8 gram.
• 100 gramındaki lif 1.3 gram.
• En çok bulunan mineral potasyum minerali .
• Yine diğer narenciye grubu meyveler gibi düşük oranda B grubu vitaminler ve beta-karoten içeriyor.
• 100 gramında 33 mg. C vitamini içeriyor.
