1. Bebeklerde uyku gereksinimleri
aylara ve yaşlara göre nasıl değişir?
Yenidoğan bebekler bir defada
yaklaşık 30 dakika ile 4 saat arasında uyuyor. Bebeğin yaşı arttıkça uykusu da azalmaya başlıyor.
Yenidoğan bebekler günün 17-18 saatini, bir aylık bebekler 16-17 saatini, 3-4 aylık bebekler ise 15
saatini uykuda geçiriyor. Dört aylık bir bebekte uykunun üçte ikisi gece gerçekleşiyor. Altıncı ayda
uyku evresi 7 saat kadar sürebiliyor. Birçok bebek uyku aralarında uyanıyor ve tekrar uykuya
dalabiliyor. Anne babaların çoğu bebeklerinin 10-12 saat kadar uyuduğunu söylese de aralardaki
uyanmayı hesaba katmayabiliyorlar. Kimse uyandırmasa da bebek belli aralıklarla uyanabiliyor. İlk 6
ayda bebekler gece 1-3 kez emmek için uyanabiliyor. Ancak hemen tekrar uykuya dalıyorlar. Bir
yaşındaki bebeklerin yaklaşık % 85’i gece boyunca sakin ve düzenli uyuyor. Ancak yüzde 10’unda hemen
her gece uyanma sorunu olduğu gözlemleniyor. İki yaşına gelindiğinde günlük uyku saati 12 saate
kadar iniyor ve gündüzleri kısa süreli uyuklamaları olabiliyor. Bebeğin yaşı arttıkça gündüz
uykularının süresi kısalıyor. Genellikle 3 yaşından sonra çocuklar gündüz uyumayı
bırakıyorlar.
2. Bebeğe gece ve gündüz uykusu eğitimi nasıl verilebilir?
Bebeğiniz
uyku alışkanlığını henüz 6 haftalıkken geliştirebiliyor. Düzgün ve düzenli bir uyku alışkanlığı
oluşturabilmek için 'anahtar' bebeği her gün aynı saatte henüz uyanıkken yatağa koymak,
aynı saatte altını değiştirmek ve bir gece uykusu rutini geliştirmektir. Bebeğiniz için ideal
uyku ortamı hafif loş ışık (hemen hemen karanlık), sessiz ve rahat edebileceği ısıda bir odadır.
Gece uykusuna hazırlık yaparken her hareketinizin huzurlu ve sakin olmasına önem vermelisiniz. Sakin
hareket ederken gece uykusu rutinini çok uzun sürdürmemeli ve 5-10 dakika gibi bir sürede
tamamlamalısınız. Gece ve gündüzü ayırt etmesini sağlayıp gündüz çok uzun saatler uyumasını
önleyerek, huzurlu gece beslemesi ve ılık bir banyo yaptırarak rahatlatabilirsiniz. Sakin ve
huzurlu bir ortam yaratıp gece uykularının mutluluk verici olduğunu ve korkmaması gerektiğini
hissettirebilirsiniz. Bu kuralları uygulayarak zaman içerisinde uzun uykularını geceye
kaydırabilirsiniz. Bebeğinizin uykuya dalarken sallanmak, sizi yanında istemesi ya da beslenme
isteği gibi negatif alışkanlıklarını pozitif olanlarla (kendi kendine uyumasını, uyandığında kendini
huzurlu hissetmesini sağlamak gibi) değiştirmeniz gerekiyor.
3. Ebevenylerin bebeği
yanında yatırması doğru bir davranış mı?
Hem evlilik ilişkisi, hem de tüm ailenin daha
sağlıklı uyuması için bebeklerin sürekli, rutin halinde anne-babalarıyla uyumaları sakıncalıdır.
Çoğunlukla bebekten ziyade anne-babalar yorgunluktan, özlemden, ya da artık pes ettiklerinden bebek
uyumadığında yataklarına alıyorlar. Daha büyük çocukların anne-babalarının yanında yatma isteği
tuvalet ihtiyacından, korkularından, kendilerini güvende hissetmelerinden veya anne-babalarıyla
yeterince beraber olamadıklarından kaynaklanıyor olabiliyor.
Öncelikle çocuğun neden
anne-babasının yatağında yatmak istediğini anlamak gerekiyor. Yukarıdaki sebeplerin hangisi geçerli
ise, ona göre bir yol çizilmesi en doğrusu. Bu esnada çocuk gece kalkıp anne-babanın yanına yatmak
isterse ışıkları açmadan, sessizce ve uzatmadan ona herkesin uyuması gerektiğini, herkesin kendi
yatağında daha rahat uyuyacağını anlatmaları ve çocuğu yatağına geri götürmeleri gerekiyor. Ona
bağırmak, azarlamak veya uzun açıklamalar yapmak çocuğun olumsuz ilgi görmesine ve yanlış
koşullanmasına sebep olacağından, şefkatli ve biraz da mesafeli durmaları en ideali olacaktır.
Anne-babaların bu konuda kararlı olmaları, her ikisinin de aynı görüşte olmaları ve süreklilik
göstermeleri büyük önem taşıyor.
4. Gece terörü nedir?
Gece terörü daha yoğun
yaşanan kabuslardır. Kabus gören çocuklar korkarak uyanıyor, sakinleştirilmeyi bekliyor ve
kabuslarını anlatmak istiyorlar. Gece terörü ise derin uykuda, çocuk uyuduktan 2-3 saat sonra
gerçekleşiyor. Çocuk bağırabiliyor, yatakta oturabiliyor, ellerini kollarını sallayabiliyor, hatta
kalkıp odanın, evin içinde koşuşturabiliyor. Terliyor ve/veya hızlı nefes alabiliyorlar. Ama çocuk
bütün bunlar esnasında tamamen uyku durumunda oluyor. Gece terörü çoğunlukla birkaç dakika sürüyor
ve sonrasında çocuk yaşadıklarını hatırlamıyor. Gece terörü nadir görülmekle birlikte, en çok 4-12
yaş arası çocukları etkiliyor. Aşırı yorgunluk, evde, okulda stresli ortam, farklı bir ortamda
uyumak, ateşli hastalık, beyin ve sinir sistemi üzerinde etkisi olan ilaçların kullanımı gece
terörünü tetikleyebiliyor. Aynı zamanda gece terörünün genetik olduğu da biliniyor. Gece terörü
yaşayan çocuğa bağırmak, onu silkelemek yerine sakin bir ses tonuyla rahatlatarak konuşmak
gerekiyor. Altta yatan sebep ne ise, bununla ilgili bir uzmana danışmak yararlı
olacaktır.
5. Bebeği sallayarak uyutmak zararlı mı?
Bebeği sallayarak uyutmak Türk
kültürünün değişmez parçası. Hemen hemen tüm anneler, bebeğini ayağında ya da beşikte sallayarak
uyutuyor. Oldukça masum görünen bu yöntem, dikkat edilmediğinde bebeğin henüz yeni gelişen beyninde
ciddi hasarlara sebep olabiliyor. Bebeği sallayarak uyutmaya alıştırmayın, ağladığında bırakın kendi
kendine sussun. Beşikte, ayakta ya da başka araçlarla yapılan sallamanın şiddetine çok dikkat
edilmesi gerekiyor. Anneler ve babalar özellikle geceleri uyku sersemliğiyle bebekleri hemen
uyusun diye aşırı şekilde sallıyor. Her gece bu şekilde sallanan bebeklerin beyninde zamanla
sarsıntılar meydana gelebiliyor. Şiddetli sallamalarda iç kulak sıvısının çevresindeki dokulara
hızlı bir şekilde çarpılıyor ve bu durum bebekte sersemlik haline sebep oluyor. Uzun vadede ise
sallamak bebeğin beynine zarar verebiliyor.
6.Tatillerde bebeğin uyku saatlerinde
değişiklik olabilir mi?
Anne babalar, tatillerinde bebeklerinin uyku saatlerini de öncesinde
dikkate almalı. Bebeklerinin uyku düzenini bozmadan tatil planı yapmalılar. Tatil dönemlerinde
çocukların yemek ve uyku düzenlerinin mümkün olduğu kadar bozulmaması gerekiyor.
7. Kendi
kendine uyuması için ağlatma yöntemi sağlıklı bir yöntem midir?
Ağlatma yöntemi bebeklerin
uykularını en iyi şekilde alabilmeleri için kendi kendilerini teskin etmeyi öğrenmeleri gerektiği
yönündeki temel teorisine dayanan, aşamalı ancak katı bir teknik.
Bebeği sakinleştiren ve uyku
zamanın geldiği sinyalini veren bir uyku öncesi rutini oluşturmak bence daha uygun bir yöntem
olacaktır. Örneğin banyo yaptırmak, bir masal okumak ve bebeğe sarılmak gibi.
