ÜYE OL | ŞİFREMİ UNUTTUM

Toplumda sürekli bağımlıyım, bağımlısın gibi sözcükleri duyar dururuz. Gerçekten kaçımız bunun tam anlamıyla ne olduğunu biliyoruz? Bu kavram kişinin sadece kontrolsüz bir şekilde uyuşturucu madde kullanıp, sonradan kullanmayı bırakamaması ve madde etkisinde sergilemiş olduğu davranışlar sebebi ile sorumsuz, iflah olmaz ya da beş para etmez birey etiketi ile yaşamaya mahkum olduğu bir iradesizlik oyunu mudur? Bağımlılık Danışmanı Jale Kerimol “bağımlılık” kavramını kaleme aldı.

Elli yıl önce dünya bunu böyle algılıyordu... Belki de toplumumuzda bir çok kişi bu duruma halen böyle bakmakta. Bunun açık sebebi bilinçlenmenin aslında özendirici olduğu mantığında yatıyor. Sonuçta gençler satıcılar veya kullanan arkadaşları tarafından bilinçlendiriliyor. Ama uyuşturucuların, buz dağının görünen en uç noktası olduğu gerçeğini anladığımızda, karşımızdaki korkutucu gulyabaninin, aslında çok basit ancak bir o kadar da karmaşık olduğunu görüyoruz. Kişinin kendisinin iradesi ile başlayan, sonradan iradenin ortadan kalktığı bir illüzyon gibi olması... Belirli aşamalardan sonra da biz profesyonellerin ve bu durumu yaşayan kişilerin güçsüzlüğü ile birleşip, ancak bağımlı olan kişinin yaşadığı tecrübelerin sonucu, tükenişi ile dur diyebileceği, yalnız ve doğru destekleri almadan başaramayacağı bir süreç gibi açıklanabilir, fakat özünde bağımlılık bir hastalıktır!

BAĞIMLILIK BİR HASTALIKTIR!
Bağımlılık aynı kalp, yüksek tansiyon veya alerjiler gibi, kontrol altına almanın mümkün olduğu, tam anlamı ile tedavisi mümkün olmayan bir beyin hastalığıdır. Genetik olarak nesilden nesile geçme ve şekil değiştirme ile kişiyi biyolojik ve sosyal anlamda negatif etkileyen özelliklere sahiptir.

Temelde genetik olarak ya da hasbel kader insan beynindeki zevk alma bölgesinin ve orada bulunan hormonel kimyasalların fonksiyon bozukluğundan kaynaklanan ve ilk etapta kullanılan madde ya da olgu her ne ise kişinin kendisini iyi hissetmesi ile ortaya çıkan ve kullanımın devamlılığı ile sonradan geri dönüşü olmayan bir yolda takılıp kalınan bir durum bağımlılık. Bunun sonucu, ailesel ve toplumsal kaos! Biraz evvel madde ya da olgu deyince şaşırmış olmalısınız. Beynimizdeki zevk alma ve hormonel salgılanmayı, maddeler kadar etkin bir şekilde harekete geçirebilen öyle davranışlar vardır ki bunlara; olgusal ya da eylemsel bağımlılıklar denir. Bunlarda aynı uyuşturucular kadar kişiyi, aileyi ve toplumu olumsuz etkileyen faktörlerdir.

ŞEKER VE KARBONHİDRAT BAĞIMLILIĞINIZ DA OLABİLİR
Bu yazıyı benimle birlikte paylaşan sizlerin aklına bir sürü şey gelebilir, ama anahtar mantık bu davranışların beynimizdeki salgılanmayı harekete geçirecek kadar güçlü olgular olmaları gerçeğidir. Örneğin: Yemek eylemi içinde, şeker ya da karbonhidrat kökenli maddeleri kötüye kullanma, zaman içinde bağımlılık bir tercih olgusu haline gelebilir. Bağımlılık hastalığı özünde tektir. Yapısal veya insan bünyesinde işleyişi, başlangıcı veya kronikleşmesinin temeli, olgusal ya da maddesel olsa bile basitçe aynıdır. Bu durum ele alındığında tercih maddesi ya da olgusu, kişiye özel, o şahsın yaşam biçimine yetiştirilişine bağlı olarak gelişir. Bunu kısaca bir örnek ile açıklamaya çalışayım; bir ailede anne veya baba ya da onların ebeveynleri sigara bağımlısı diyelim. Bu genetik olarak çocukların bağımlılık hastalığına birkaç adım daha yakın doğduklarını gösterir. Senaryomuza göre, aile içi iletişimin tam olması ve belirli bir bilinçlendirme ile bu gençlerin alkol ya da uyuşturuculardan uzak bir yaşam sürmeleri sağlanmış olsun. Demin bahsettiğimiz bu genetik eğilimin, bu gençlerin bağımlılığı sadece alkol ya da uyuşturucular olarak görmeleri ile kendi tercihleri sonucu, şeker ya da karbonhidratları kötüye kullanıp, yemek bağımlılığı ya da insan ilişkilerinde sevmek ile kontrol etme, ilgi ile yönetme kavramlarının karmaşası sonucu insan bağımlılığı dediğimiz durumun ortaya çıkması oluşabilecek bir gerçektir. Bu örnekleri bağımlılık kavramı içinde çoğaltabiliriz. Burada önem kazanan aslında, korkutucu olanın sadece uyuşturucular değil de bağımlılığın ta kendisi olduğudur.

BAĞIMLILIK ÇEŞİTLERİ
İsterseniz bağımlılık çeşitlerine bir göz atalım. Biz bu mekanizmayı iki ana başlık altında topluyoruz:

Olgusal ve maddesel. Olgusal bağımlılıklar kısaca yemek, kumar, cinsellik, öfke, kolay yoldan para kazanma ve insan bağımlılığıdır.

Maddesellere baktığımızda iş biraz değişir. Bunu da yasal olan maddeler ve yasal olmayan maddeler olarak ikiye ayırırız. Sigara, alkol, kafein, tein, tiner, bally, ağrı kesiciler, reçeteli-reçetesiz sakinleştiriciler, uyku hapları, kodeinli öksürük şurupları, kilo verme ilaçları, kas gevşeticileri vs.. Kötüye kullanıldıklarında bunlar bağımlılığın yasal tercih maddeleri olabilmekle beraber yasal olmayanları hepimiz zaten tanıyoruz. Esrar, eroin, kokain, asit bazlı haplar extascy, LSD, mantar çeşitleri vs.

Bağımlılık + suç işlemeye yatkınlık + aids veya hepatitler + fuhuş = Başarılı olabilecek bireylerin kaybı, işlevsiz aileler, sağlıksız yeni nesiller, toplumsal kaos. Bu asla değişmeyen bir denklemdir.

Bir şey asla unutmamak gerekiyor ki hiç kimsenin bağımlılık hastalığına karşı bağışıklığı yoktur.Bu kısır döngüyü engellemenin en iyi yolu bilinçlenme veya iş kronikleşmeden hastalığı yaşayan kişiyi ya da aileyi iyileşme aşamasına alıp yeniden yapılanma süreçlerine yardımcı olunmasıdır. Önemli olan bir diğer nokta da bir bağımlı ile birlikte yaşayan her şahsın bu hastalıktan dolaylı etkilenmesi ile ortaya çıkan bağımdaşlık sendromudur ki; bu kişiler ya bağımlıya bağımlı olurlar ya da kendilerine bir tür bağımlılık geliştirirler.

Bütün bu bahsetmiş olduğum bağımlılık çeşitlerini teker teker incelemek adı altında başlatmış olduğumuz bu yazı dizisinin, genel anlamda bağımlılık nedir? Bölümü burada son buluyor. Bütün birlikteliklerimizde kişinin hastalığı yaşayışı, aile içi etkileşim ve toplumsal boyutları, mümkün olduğunca sizleri sıkmadan ele alıp, en azından paylaşımın huzuru ile bir 24 saati daha bitirmiş olacağım.

Sevgilerimle...

Bağımlılık Danışmanı
Jale Kerimol