ÜYE OL | ŞİFREMİ UNUTTUM

Doğum borçlanması için yeni yayınlanan tebliğ kadınlara ne gibi kolaylıklar sağlıyor? Kaç yıl doğum borçlanması yapılabiliyor? Ödemeleri nasıl gerçekleştirmek gerekiyor? Kafaları karıştıran “doğum borçlanması” hakkındaki son gelişmeler bu yazıda...

SGK’nın 300 gün ve sigortalı olma şartı arayan “doğum borçlanması” uygulaması kolaylaştırıldı. Ancak işin içinde hala net olmayan noktalar var. Yakında çıkacak yasa SGK’nın sitesinde yayınlanacak. Ama yasadan önce bir tebliğ yayınlandı.

SGK’nın yeni çıkardığı tebliğ uyarınca 2 çocuğu olan SSK’lı kadınlar her bir çocuk için 2 yıl, toplamda en fazla 4 yıl borçlanabilecek. Geriye dönük 11 bin 680 TL borçlanma yapan 2 çocuklu kadınlar 4 yıl erken emekli olabilecek. Yeni yasa ile 1 Ekim 2008’den itibaren kadınlara doğum nedeniyle çocuklarına bakmak için sigortasız kaldıkları süreleri borçlanarak kazanma hakkı getirildi. Sosyal Güvenlik  Kurumu yayımlamış olduğu tebliğ ve genelgede doğum borçlanması yapmak için; işten doğum nedeniyle ayrılma (işten ayrıldıktan sonra 300 gün içinde doğum yapılması durumunda doğum nedeniyle işten ayrılmış sayılıyor), doğum sonrasında iki yıl süresince sigortalı olarak çalışmama, doğan çocuğun yaşaması ve borçlanma bedelinin 1 ay içinde ödenmesi şartları aranıyor. Bu şartları taşıması halinde en fazla iki doğum için borçlanma yapılarak her doğum için 2 yıl (720 gün) olmak üzere toplam 4 yıl (1440 gün) kazanılabiliyor.

ESKİ YASA
5510 sayılı kanunun 41. maddesi a bendi, “Kanunları gereği verilen ücretsiz doğum ya da analık izni süreleri ile 4. maddenin a bendi kapsamındaki sigortalı kadının, iki defaya mahsus olmak üzere doğum tarihinden sonra iki yıllık süreyi geçmemek kaydıyla hizmet akdine istinaden işyerinde çalışmaması ve çocuğunun yaşaması şartıyla talepte bulunulan süreleri, talepte bulunmaları halinde, borcun tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde ödemeleri şartıyla borçlandırılmalarına” şeklinde düzenlendi.

SSK’LIYSAN BORÇLANABİLİYORDUN...
Mevcut yasayla sigortalı kadınlar, en fazla 2 çocuk için, çocuk başına 2 yıl olmak üzere doğum borçlanması yaparak 4 yıl erken emekli olabiliyor. Ancak SGK, yasadaki bu hükmü uygulamak için bazı koşullar arıyordu. Buna göre SGK, kadın sigortalının, SSK hizmet akdine dayalı çalışıyor olmasını, işten ayrılmışsa, işten çıktıktan sonraki 300 gün içinde doğum yapmış olmasını, doğum sebebiyle işten ayrılmış olmasını, doğum borçlanması yapılacak sürede adına prim ödenmiş olmamasını ve çocuğunun yaşıyor olmasını şart koşuyordu. Böylece yasada doğum yapan SSK’lı kadına 2 çocuk için 2’şer yıllık borçlanma hakkı varken, SGK, SSK’lı iken çalışan kadına hak tanınmıştı.

 

YASA VE SGK UYGULAMASI ÇELİŞİYORDU...
Yasada “işten ayrıldıktan sonraki 300 gün içinde doğuranlar borçlanabilir” diye bir hüküm yokken, SGK çalışırken doğur veya işten çıktıktan sonraki 300 gün içinde doğurursan borçlandırırım, diyordu. Yine yasa ilk doğumundan sonra 2 yıl işe gitmeyen kadın tekrar hamile kalırsa, yani sigortalı olarak tekrar çalışmaya başlamadan ikinci doğumunu yaparsa, yasa bu kadının da borçlanabileceğini söylerken, SGK bunu kabul etmiyordu.

ÇOCUĞUN DOĞUM TARİHİ MAAŞI ETKİLEYECEK
Asgari olarak 4 yıllık borçlanma bedeli 11 bin 680 lira olarak hesaplanıyor. Bu parayı ödeyen haktan yararlanacak. Tutarın bir ayda ödenmesi gerekiyor. Doğum borçlanmasından yararlanmak için SGK’ya ödenecek günlük borçlanma bedeline de her kadının kendi durumuna göre karar vermesi öneriliyor. 8-52 lira arasında değişen günlük borçlanma tutarının, maaşa etkisinin olabilmesi için uzmanlar uyarıyor: “Doğurma tarihi 1990’dan önce ise maaşa etkisi olmayacak. O yüzden en düşük tutardan borçlanılabilir. Doğurma yılı 1990-1999 arasında ise borçlanma için günlük 12 liralık borçlanma tutarı ödenmeli. Çocuğunu 1999’dan sonraki dönemde doğurduysa, 52 lira ödenmeli.”

Mahkeme kararının oluşturduğu içtihat nedeniyle SGK konuya ilişkin bir de genelge hazırlığı yapıyor.

Halen doğum borçlanması için SGK’ya müracaat etmiş 2 bin 800’ü aşkın kadının bu talebi, şartları taşımadıkları gerekçesiyle reddedilmiş durumda. Bu yüzden kurumla sigortalı kadınlar arasında yüzlerce dava var. SGK’nın uygulamayı esnetme kararının da söz konusu dava süreçlerinden kaynaklandığı belirtiliyor.

TEBLİĞ, AÇILAN DAVLAR NEDENİYLE Mİ ÇIKARILDI? Avukat Ali Onar, SGK’nın kadınlara doğum borçlanmasını kolaylaştırma düzenlemesi olarak sunduğu uygulamanın yargı kararı sonrasında şekillendiğini söylüyor. Onar, 2 çocuk annesi müvekkilinin doğum yaptığı yılları borçlanmak istemesinin SGK tarafından reddedilmesi üzerine açtıkları davayı kazandıklarını, 300 gün şartı ve doğum öncesinde sigortalı olma şartlarının kaldırılması nedeniyle SGK’nın bu tebliği yayımladığını açıkladı. Onar, günlerdir kamuoyunda SGK’nın kadınlara doğum borçlanmasını kolaylaştırma düzenlemesi olarak sunduğu uygulamanın yargı kararı sonrasında şekillendiğini söyledi. “MAHKEME KARARINDAN SONRA TEBLİĞ ÇIKTI” Seviç Kahraman, doğum yaptığı yılları borçlanmak istemiyle SGK İzmir İl Müdürlüğü’ne başvurdu. Ancak 1987 ve 1993 yıllarında doğum yaptığı ve hamilelik sürecinde çalışmaması nedeniyle ilk doğumdan dolayı borçlanma isteğini o tarihte sigortalı dahi olmamasından, ikinci doğumuna yönelik borçlanma talebi de “işten ayrıldıktan sonraki 300 gün içerisinde doğum gerçekleşmediği” gerekçesiyle reddedildi. Avukat Ali Onar, erkeklerin askerlikte geçirdikleri günlerle ilgili sigortalı olup olmadıklarına bakılmaksızın borçlanabildiğini belirterek, anayasanın eşitlik ilkesine göre kadınların da doğum yaptığı için çalışamadığı sürelerle ilgili olarak borçlanma hakkı verilmesini istediklerini söyledi. Ancak SGK, başvuruyu genelgeleri dayanak göstererek reddetti. ASKERLİK DEVLETİN, ANNELİK DOĞANIN GETİRDİĞİ BİR GÖREV Avukat Onar konuyla ilgili şöyle konuştu: “Kadınlar doğum borçlanması için sigortalı olmadan önce doğum yaptıysa ve daha sonra sigortalı olduysa doğum borçlanması yapabilir. Kazandığımız mahkeme kararıyla 300 gün şartının da kanunda öngörülmediği ortaya çıktı. 17 Haziran’da davanın sonuçlanmasından sonra SGK önce 1 Temmuz 2010 tarihinde 300 gün şartını tebliğ ile değiştirdi. En son da bu genelgeyi yayımlıyor. Devlet erkeğe bir görev veriyor. Erkek bu vasıflara sahipse askerlik yapabiliyor. Bu devletin vermiş olduğu bir görev; aynı durum kadın için de geçerli. Eğer yeterli vasıflara; doğurganlığa sahipse, doğanın verdiği görevi de kadın yerine getiriyor. Dolayısıyla kadın ve erkek arasında bu şekilde bir ayrım yapılması erkeğe bu hak verilirken, kadına verilmemesi Anayasa’nın eşitlik ilkesine aykırı. Sosyal Güvenlik Kanunu’ndaki 41. madde de sigortalılığın doğum öncesi ya da doğum sonrası olacağına dair bir hüküm yok. Bunu genelgeyle yapmışlar. 300 şartı ve sigortalılık şartı getirmişler. Mahkeme de bunu geçersiz saydı. Sosyal Sigortalar sanki kendileri yapıyor gibi, lütufta bulunuyor gibi bir karar çıkarttı. İşin aslı davayı çok aleni bir şekilde kaybedilince, önce bir tebliğ çıkarttılar, şimdi de genelge çıkartıyorlar. Davaya ilişkin bilirkişi raporunda da doğum borçlanmasının sigortalılık başlangıç tarihinden sonrası için yapılacağına dair bir hüküm bulunmadığı gibi sigortalı olarak çalıştığı işten ayrıldıktan sonra 300 gün içinde doğum yapılması şartını öngören bir hüküm de bulunmuyor.”