ÜYE OL | ŞİFREMİ UNUTTUM

Birçok kadın iş hayatında sadece kadın olduğu için eşit fırsatlardan yararlanamıyor ya da sorunlarla yüz yüze geliyor. Bir de üstüne annelik yükü binince iş hayatı demir pençelerini kadına doğru çıkarabiliyor. Hamile olduğunu işverenine işten çıkarılma korkusu ile söyleyemeyen, hamile olduğu için başka bahanelerle işten çıkarılan çok sayıda kadın var... Ama tüm bu mağduriyetleri önlemek için kadınları koruyan yasal düzenlemeler de var. Yeter ki siz haklarınızı bilin ve kadınlara öğretin! Avukat Özlem Ayata, çalışan annelerin hakları konusunda bizleri bilgilendirdi.

4857 Sayılı İş Kanuna göre işverenin, kadın ve erkek işçilerine karşı eşit işlem yükümlüğü var. Bu durum çalışan kadınları, işyerinde cinsiyete dayalı ayrımcılığa karşı koruyup, işverenin cinsiyet ya da hamilelik nedeniyle farklı işlem yapmasını engelliyor. Bu kanuna göre, işveren sadece biyolojik veya işin niteliğine ilişkin sebeplerin zorunlu kılması durumunda, cinsiyet ya da gebelik nedeniyle farklı işlem yapabilme hakkına sahip.
.
Yani bu hakka dayanarak hamile bir kadın hamileliği gerekçesi ile iş kolu değiştirme talebi hakkına ve bu değişim sağlanırsa (ki işveren eşit işlem yükümlülüğü nedeniyle kanunen buna zorunlu) maaşında herhangi bir düşüş olmayacaktır.

KADIN HAMİLE OLDUĞU İÇİN İŞTEN ÇIKARILABİLİR Mİ?
Hamileliğin, iş akdinin feshi için geçerli bir neden olmadığı İş Kanunu’nda son derece açık bir şekilde düzenlenmiştir. İş akdini geçerli bir nedene dayanmadan fesheden işveren, işçiye, ihbar tazminatını, kıdem tazminatını, geriye dönük sosyal haklarının ve diğer işçilik alacaklarının tamamını dahi ödemiş de olsa işçinin geçerli nedene dayanmayan feshe karşı bazı yasal hakları bulunur. Hamilelik nedeniyle işten çıkarılan işçi, İş Kanunu’nun iş güvencesi hükümlerinden yaralanıyorsa, yani 30 veya daha fazla işçi çalıştıran bir işyerinde çalışıyorsa ve 6 aydan fazla kıdemi varsa işe iade davası açma hakkına sahiptir. İşverence iş akdinin feshi için geçerli sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli olmadığı mahkemece tespit edildiğinde, işveren, işçiye en az dört aylık ücreti tutarında bir tazminat ödemek ve işçiyi bir ay içinde işe başlatmak zorundadır.

İşçiyi başvurusu üzerine işe başlatmayan işveren, işçiye ödeyeceği en az 4 aylık tazminata ek olarak en çok 8 aylık ücreti tutarında da bir tazminat ödemekle yükümlü olur. Hamilelik nedeniyle işten çıkarılan işçi, iş güvencesi kapsamında değilse bile işveren aleyhine feshin geçerli bir nedene dayanmaması nedeniyle kötü niyet tazminatı davası açabilir. Kötü niyet tazminatı, ihbar süresine ait ücretin 3 katı tutarındadır ve ihbar tazminatı ile aynı anda istenebilir. Hamilelik nedeniyle iş akdinin feshi ile işveren aynı zamanda ayrımcılık yasağını da ihlal etmiş olur. İş akdinin hamilelik nedeniyle fesheden işverenin İş Kanunun 99. maddeye idari para cezasına hükmedilmesi de gündeme gelir.

 

DOĞUMA 3 HAFTA KALA İZNE ÇIKMAK ZORUNLU! Kadın işçiler, kural olarak doğumdan önce 8 ve doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 haftalık süre boyunca çalıştırılmaz, yasada öngörülen bu süreler işçinin sağlık durumuna ve işin özelliğine göre doğumdan önce ve sonra arttırılabilir. Ayrıca kadın işçi doğum izninden sonra 6 aya kadar ücretsiz izin hakkına sahiptir. Kadın işçilere 1 yaşından küçük çocuklan emzirmeleri için verilen günde 1,5 saat süt izni çalışma süresinden sayılır. Doğumdan önceki 8 haftalık doğum izni süresi sağlık problemleri ya da düşük riski varsa doktor raporu ile uzatılabilir. Aynı şekilde işe devamında sakınca olmadığını gösterir bir raporla doğum öncesi izin süresi kısaltılabilecek ve kalan süre doğumdan sonraki izin süresine eklenebilir. Ancak doğuma 3 hafta kala tüm çalışan hamileler izne çıkmak zorundadır. Doğumdan önce ve sonra kullanılan 16 haftalık izin için işçinin maaşından herhangi bir kesinti yapılamaz. Ancak yasada belirlenen iznin tamamlanmasından sonra işçinin 6 ay daha izne ihtiyacı varsa ve ekstra izin aldığında bu 6 ay için maaş alamaz.

ÇOĞUL GEBELİKTE FARKLI İŞLEMLER UYGULANIYOR MU?
Doğumdan önce kullanılan 8 hafta doğum izni, çoğul gebeliklerde 10 hafta; doğum sonrasında ise tek gebelikte olduğu gibi 8 haftadır.

SÜT İZİNLERİ
Yasal düzenlemede kadın işçinin 2 ya da daha fazla çocuk doğurması halinde süt izni süresinin arttınlması ile ilgili herhangi bir hükme yer verilmediğinden birden fazla çocuk doğuran kadın işçi de günde en az 1,5 saat süt izni kullanabiliyor. Sözleşme ile bu sürelerin azaltılması mümkün olmadığı gibi arttırılması da mümkün değildir. Süt izninin birleştirilerek kullanılması ise işverenin onayına bağlıdır. Süt izinlerinin haftalık birleştirilmesiyle 1 günlük izne tamamlanması ve haftada1 gün şeklinde kullanılması mümkün olabilir.

BABALARA DOĞUM İZNİ VAR MI?
Kanun’da yeni babalara, doğum izni verilmesini düzenleyen bir hüküm yer almıyor. 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda, eşi doğum yapmış erkek devlet memuruna 3 gün ücretli doğum izni hakkı tanıyor. Eşi doğum yapan işçiler, işverenin inisiyatifine bağlı olarak izin kullanabilirler. Genel uygulamada eşi doğum yapan erkek işçiye 1 ya da 2 gün doğum izni verilir. Ancak verilen bu izinler yıllık izinden sayılır.

HAMİLE OLDUĞUNU NE ZAMAN İŞYERİNE BİLDİRMELİ?
Kadın hamile kaldığında bunu işverenine ne zaman bildireceğine kendisi karar verir. Hamile işçinin hamile kaldığını işverenine bildirmesi için belirlenmiş bir yasal süre bulunmaz. Ancak işçinin hamile olduğunu işverene bildirmesi hamilelikle ilgili haklarının işleme konulabilmesi açısından önem taşır. Örneğin, hamile bir kadın rutin kontrollerini çalıştığı işyerine bildirerek işten çıkabilir.