Son günlerin gözde kavramı olan KALİTE, eskiden beri bildiğimiz hususların dile getirilip uygulanmasından başka bir şey değildir. Eskiden sadece sanayi malları için kullanılan “kalite” kelimesi artık sağlık gibi hizmet sektörlerinde de kullanılmaya başlanmıştır. Sağlıkta kalite ve kalite yönetimi yeni kavramlar olmayıp, bizim halen yapmakta olduğumuz işi daha iyiye götürebilmemizi sağlayacak fırsatlardır.
Maalesef bazı durumlarda, bu kavramlar bazı kimselere bir mana ifade etmemektedir. Bu kimseler çoğunlukla sağlık hizmetlerinden yararlanmayan veya sağlık hizmeti sunmayan kimselerdir. Sağlık hizmetlerinden yararlanan ve bu hizmetleri sunanların sayısı arttıkça kalite ön plana çıkacaktır. Kalite arayışı bugünden başlayan ve sonsuza kadar uzanan bir süreçtir. İyi idare edilen bir sağlık kuruluşu, temel standartları karşıladığı gibi, hasta beklentilerine de tatminkâr cevaplar verebilmelidir.
Kalite her zaman masrafı da beraberinde getirmez. Kalitenin bir özelliği de hizmetin olabilecek en hesaplı şekilde sunulmasıdır. Kaliteli bir ortamda, hastaya lüzumsuz ameliyatlar yapılmayacak, hastanede kalış süreleri kısalacak, polifarmasi (gerektiğinden çok ilaç yazılması) ve pahalı ilaçların yazılmaması ile de masraflar çok azalacaktır. Bir sağlık kuruluşunun eczanesinde, değişik isimlerdeki eşdeğerli ilaçların bulunması lüzumsuz bir külfet olup, maliyeti yükselten unsurlardan biridir. Uygulanan tedavilerin standardize edilmesi ile yardımcı sağlık elemanlarının etkinlikleri arttırılır ve hatalar en aza indirilir.
KALİTE YÖNETİMİ NEDİR?
Kalite yönetiminin görevi, aşağıdaki suallere cevap verebilmektir.
- Sağlıkta iyi kalite nelerden ibarettir?
- Sağlıkta iyi kalite nasıl ölçülür?
- Standartlar nasıl yükseltilir?
- Yükseltilen standartlar nasıl korunur?
KALİTE YÖNETİMİ SIRALAMASI
Kalite yönetimi sürekli bir işlem olup, aşağıdaki kalite yönetimi sıralaması bu aktiviteleri yönlendirmekte kullanılır:
1. Kalite yönetimi için plan yapın.
2. Standartları ve göstergeleri kurun.
3. Servislerin kalitesini gözleyin.
4. Nelerin geliştirilebileceğini belirtin ve öncelikler verin.
5. Problemleri tarif edin.
6. Problemlerle kimlerin ilgileneceğini belirtin.
7. Problemleri analize edip üzerinde çalışın.
8. Çözümler önerin.
9. Çözümler arasında seçim yapın ve uygulayın.
10. Nelerin, nasıl değiştiğini görün ve bundan sonra neler yapacağınıza karar verin.
11. Başa dönün.
EN ÇOK KULLANILAN KALİTE YÖNETİMİ MODELLERİ:
Kalite yönetimi stratejilerinin çoğu Avrupa ve Amerika da geliştirilmiştir. En çok kullanılan modeller şöyledir:
- Toplam kalite yönetimi
- Hastane akreditasyonu (bağımsız bireylerin gönüllü olarak standartların uyumunu kontrol etmeleri ve puanlandırmaları)
- Medikal / Klinik teftişler
- Müşteri tatmini
- Profesyonel standartlar
- Kalitenin boyutları
Genellikle özel sağlık kuruluşlarına sahip olan Amerika da, akreditasyon sistemi yaygın olarak kullanılmaktadır. Buna mukabil, diğer tip sağlık sistemlerinde bu metot çok uygun olmamaktadır. Son zamanlarda pek çok Amerikalı ve Avrupalı sağlık idarecileri, toplam kalite yönetimine daha sıcak bakmaya başlamışlardır.
KALİTE YÖNETİMİ PROGRAMLARININ UYGULANMASINDAKİ ENGELLER:
Birçok ülkede edinilen tecrübeler, kalite yönetimi programlarına, çalışan elemanların gösterdikleri dirençleri ortaya çıkarmıştır. Çoğunlukla bu direnç, programların sunuluşundaki usullerin beğenilmemesinden kaynaklanmıştır.
Kalite yönetimi programlarının etkili bir başlangıç yapmasındaki engeller:
- Kalite unsurları kötü izah edilmiş ve az anlaşılmıştır.
- Çalışanlar, kendi mesleki becerilerinin tehdit altında olduğu fikrine kapılmışlardır.
- Çalışanların, yapılan mukayeselere karşı şüpheleri vardır.
- Çalışanlar, çalışma düzenlerinin değişeceğinden korkarlar.
- Çalışanlar, verimliliğin artmasını, personel ve terfilerin azaltılması olarak algılarlar.
- Kalite yönetimi genellikle masrafların sabit tutulması veya azaltılması gibi görülür.
- Hastaların ve diğer müşterilerin görüşleri alınmamıştır.
- Kaynaklar, hasta ihtiyacından ziyade hasta tatminine harcanmıştır.
- Alt idareciler kalite birimlerinin önemi hakkında kararsızdırlar ve kalite yönetimini uygulamakta ve gerekli değişiklikleri yapmakta geri kalırlar.
STRATEJİ OLUŞTURMAK:
Kalite yönetimi stratejisini başarı ile yerleştirmek isteyen memleketler, açık fikirli olmalıdırlar. Geleceği parlak olan yaklaşımlar, ister yayınlanmış araştırma, ister doğrudan gözlem olsun, memleketin çeşitli seviyelerindeki sağlık sistemlerinde denenmeli ve çeşitli seviyelerde hangisinin daha başarılı olduğu tespit edilmelidir.
BEŞ KADEME:
Kalite yönetimi stratejisini yerleştirme işlemi beş kademede özetlenebilir:
5. Kademe: Mevcut enformasyon sistemleri ve destekleyici gözetim uygulaması ile gözetleyici sistemlerin kurulması.
4. Kademe: Kalite göstergelerinin oluşturulması. Standartların gözden geçirilmesi ve erişilebilir hedeflerin kurulması.
3. Kademe: Eğitim programlarının temini. Kalite yönetimi için gerekli beceri ve araçların geliştirilmesi ve eğitimi.
2. Kademe: Kalite uygulayıcı takımların, kuruluşların değişik branşlardaki kendi çalışanlarından temini.
1. Kademe: Bütün sağlık çalışanları arasında kalite yönetiminin bilhassa hastaların görüş açısından fark edilir hale getirilmesi.
Kaynak: AHRTAG.Health Action’ ın Ocak-Mart 1996 tarihli 15. sayısından derlenmiştir.
