Okullar açılıyor… Ve okul denince birkaç mesele hemen göze çarpıyor; ilk gün korkusu, öğretmen ve okul seçimi, çocuk okulda öğrenebiliyor mu kaygısı… Bütün bu başlıklar sağlıklı bakış açılarıyla yaklaşılmazsa çocuğun ve ailenin yaşamını alt üst edebiliyor. Uzmanlardan küçük ipuçları alarak yeni eğitim öğretim yılına hazırlıklı başlamaya ne dersiniz?
Ailelerin yanlış tutumunun, ilköğretime başlayacak çocuklara “ayrılık acısı” yaşattığı, özellikle çocuklarını okula gönderirken anne babanın yaşadığı endişenin çocuğu olumsuz etkilediği biliniyor. Anaokulu ve ilköğretime başlamak çocuk için çok yeni ve farklı bir deneyim. İlk kez okula giden çocukların kaygılarını azaltmak için anne babalara önemli görevler düşüyor. Nasıl mı?
Dr. Neslim Güvendeğer Doksat (Çocuk, Ergen ve Genç Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı): “OKULA HAZIRLIK ÖZEN İSTER!” “Sabahları aileden ayrılarak okula gidebilmek sağlıklı bir ‘ayrışma-bireyleşme’ sürecini gerektirir. Sağlıklı bir çocuk 6 yaşından itibaren bu süreci tamamlayarak ruhsal açıdan olgunlaşmış olur. 6 yaşından itibaren ebeveyninden sağlıklı bir şekilde ayrışıp, birey olabildiği için okuluna gitmek için gönül rahatlığıyla evinden ayrılabilir. Çünkü akşam evine döneceğini ve ailesine kavuşacağını çok iyi biliyordur. Bu nedenle, ailelerin öncelikli olarak çocuklarında bu sağlıklı ayrışma-bireyleşme sürecini temin edecek ebeveyn tutumlarını sergilemeleri çok önemlidir. Bu tutumlar şu şekilde özetlenebilir:
ÇOCUĞUN SAĞLIKLI BİREYSELLEŞMESİ İÇİN… - Çocuğunuzun temel bakım ihtiyaçlarını (barınma, beslenme, duygusallık, sağlık, eğitim) bebeklik döneminden itibaren eksiksiz şekilde karşılamaya özen gösterin. - Her zaman şefkatli ve anlayışlı olun, ancak sınırlar ve kurallar konusunda kararlı davranın. - Çocuğunuza karşı her zaman net, kararlı ve tutarlı davranın. - Aşırı koruyucu ve kollayıcı bir tutum sergilemeyin. Bu tarz davranışlar çocukta özgüven gelişmesini örseler.”
Psikolog Serap Duygulu: “5 ÇOCUKTAN 4’Ü İLK GÜN SORUN YAŞIYOR” “Çocuğu okula hazırlamak için yapılan tüm uğraşılara rağmen ilk gün yaşanan sıkıntı ve gözyaşları engellenemeyebilir. Araştırmalara göre, 5 çocuktan 4’ü okulun ilk günü sorun yaşıyor. Bunun doğal olduğu unutulmamalıdır. Ancak bilindiği gibi gözyaşları da olsa okulda kalmak zorunludur. Bunun bilincinde olarak çocuğa karşı kararlı bir tavır izlemek ve hiçbir şeyin durumu değiştirmeyeceğini bilmesini sağlamak önemlidir. Kararlı olurken sabırlı ve sevecen bir tutum sergilemek ilk kuraldır. Ağlayan, hırçınlık yapan çocuğa kızmak, tepki göstermek ya da başkalarıyla kıyaslamak çocuğu daha da gerginleştirir. Aşırı koruyucu ailelerde büyüyen ve daha önce okul öncesi eğitim almamış çocukların okula uyum sürecini daha zor atlattıkları bilinmektedir.
Aslında bütün sorun çocuğun ailesinden ve evinden ayrı kalmasının getirdiği kaygı ve tedirginliktir. Okula doğru bir şekilde hazırlanmamış çocuk, zaman içinde bu uyum sürecini atlatamazsa ‘Okul Sendromu’ adı verilen bir tepki geliştirebilir. Bu, okula gitmekten kaçınma, iştahsızlık, uyku problemleri, ortada bir neden yokken ağlama ve özellikle baş ve karın ağrısı, mide bulantısı, kusma gibi psikosomatik belirtilerle ortaya çıkabiliyor.”
OKUL DEĞİL, ÖĞRETMEN SEÇİYORUZ Öte yandan, ilköğretimde, okuldan ziyade öğretmenin seçiminin çok önemli olduğu vurgulanır. Öğretmen, sahip olduğu özelliklerle çocuğun saygısını ve güvenini kazanıp çocuğun kurallara severek ve isteyerek uyması konusunda kılavuz rolü oynar. Çocuğun, anne ve babasından sonra özdeşim yaptığı en önemli rol figürlerinden birisi sınıf öğretmenidir.
Öğretmenini seven bir çocuk daha keyifli ders çalışır ve daha iyi öğrenir. Peki iyi, hatta ideal bir öğretmen hangi özellikleri taşır?
Ömer Balıbey (Eğitimci): “İDEAL ÖĞRETMEN NASIL OLUR?” “Bir öğretmenin her zaman bilgisi ve sevgisi önde olmalı. Örneğin, öğrencisi çok sesli ya da içekapanık bir çocuk olabilir. Öğretmen rolünü iyi oynamalı. Öğretmenin rolünü iyi oynamamasının nedeni bilgi eksikliğidir. En önemlisi öğretmenin bilgisidir. Öğretmen sınıfta çocukların karşısına çıkarken bilgili çıkması lazım. Bugün disipline, sınıftaki karmaşıklığa baktığınız zaman bunun temelinde öğretmenin konusuna hakim olamaması, bilgisizliği yatıyor. Kimyaya, matematiğe hükmeden öğretmen; derse gelir gelmez sınıfına bilgisiyle, otoritesiyle, sevgisiyle, hakim olan öğretmen ne çocuklara karşı bir saygısızlık eder, ne de onlardan saygısızlık görür. Ayrıca öğretmen çocuğun dışarıdaki dünyasını, dışarıdaki hayatını, hayalini görmelidir. İdeal öğretmen, mesleğini seven ve bu mesleği katkısız fedakarlık içerisinde yapan öğretmendir. İdeal öğretmende zaman kavramı yoktur. Toplumla kaynaşan, çocuğun hür düşüncesine önem veren, kendisiyle barışık, çağdaş teknoloji ve bilgi okur yazarı olan, her şeyi bilen değil, her şeyi bilen öğrenci yetiştiren, öğrencilerine kitap bilgisi değil, toplumun ve çağın ihtiyaçlarına göre görsel ve deneysel tecrübelerini yansıtan, bir takım koçu olan, sanayi ve bilgi toplumunun istediği kişiyi yetiştiren kişidir.”
ÖĞRETMEN KADAR OKUL DA ÖNEMLİ! Okul da çocuk için ikinci yuva yerine geçecek bir mekan olduğu için çocuğa güven veren, sempatik bir yer olmalıdır. Tercihen eve çok uzak olmayan bir okul idealdir. Okulun etkin şekilde çalışan bir rehberlik ve araştırma servisinin olması, okul fobisi veya başka ruhsal sorunlarla başa çıkmada bu birimlerin desteğinin alınması gerekir.
Okulda uygulanan eğitim şeklinin hazırcılık ve ezberciliğe yönelik değil araştırma, düşünme ve öğrenmeye yönelik olması da çok önemlidir. Bu tarz bir eğitim zekanın daha da iyi gelişmesini destekler.
Okulun sağlayacağı ek sosyal faaliyetler (müzik, sanat, spor, tiyatro vb.) okula uyumu kolaylaştırır ve devam arzusunu kuvvetlendirir. İlköğretim çağı, çocuğun içindeki temel yeteneklerin keşfedileceği bir dönemdir. O nedenle, imkanları geniş bir okul çocuğun birçok sosyal faaliyetle tanışmasını sağlayarak özgüvenini destekler.
Tabii okulun reviri, yemekhanesi, tuvaletleri hijyenik şartlara uygun olmalı, ekip ve eleman donanımı yeterli olmalıdır. Bu noktada idari kadronun özellikleri de çok önemlidir. Tüm kadronun sevecen, anlayışlı olması, disiplin kurallarında tatlı-sert otorite yöntemlerinin uygulanması çocuğun iç tutarlılığının gelişmesine zemin oluşturur. Aynı zamanda idari ekip ve öğretmenlerin aileyle işbirliği içerisinde olması, çocuğun başarısı ve sorunları hakkında aileyi bilgilendiren bir anlayışa sahip olmaları önemlidir.
ÇOCUĞUM OKULA ÖĞRENMEYE GİDİYOR! AMA ÖĞRENEBİLİYOR MU? İlk gün yaşanabilecek olası sorunlara iyi hazırlandınız, okul ve öğretmeni de kılıkırk yararak seçtiniz. Ve bu çocuk okula öğrenmeye gidiyor. “Peki öğrenebilecek mi? sorusu tüm velilerin derdidir. Çünkü çocuk okula öğrenmeye gider, bir şekilde öğrenir de ama gelin siz o süreçte yaşadığı sıkıntıyı bir de çocuğa ve ailesine sorun… Okul dönemi çok uzun bir dönem, sürecin sağlıklı ve mutlu olabilmesi için, her çocuğun farklı öğrendiğini kabul etmemiz ve çocuğun potansiyelini en üst düzeyde ortaya çıkarabilmek üzere, çocuğa uygun öğrenme şeklini bularak çocuğa o şekilde yaklaşmamız gerekiyor. Bunun için de aslında yine öğretmenlere çok iş düşüyor. Nasıl mı?
Dr. Fatih Kalkınç (Uzman Psikolojik Danışman): “HER ÇOCUĞUN KOLAY ÖĞRENEBİLEĞİ BİR YOL VAR?”
Görsel zekası olan çocuklar resimlerle ve video filmlerle daha kolay öğrenirken, bedensel zekası olan çocuklar dokunarak, deneyerek ve uygulayarak daha iyi öğrenirler. Matematik zekası olan çocuklar mantığa dayalı, sebep-sonuç ilişkileriyle rahatça öğrenirken, müzik zekalı çocuklar müzikle, dilsel zekası olan çocuklar dinleyerek ve okuyarak öğrenmede daha başarılı olurlar.
Zeka tipi ne olursa olsun her çocuğun kuvvetli ve zayıf olduğu yanları vardır. Eğer okullarda bu zeka tiplerinden sadece bir ya da ikisi kullanılırsa, zeka tipi bunun dışında kalan çocuklar kendi yetenekli yanlarını geliştiremeyecek, öğrenme işini zevk almadan ve daha uzun sürede tamamlayacak ya da hiç öğrenmeyeceklerdir.
Daha 5 yaşındayken iki hamle sonrasını düşünerek satranç oynayan ama okulda öğrenme güçlüğü çeken çocuğu ne ile açıklayabiliriz?
Harekete dayalı (bedensel) zekası olan çocuklar yerlerinde pek oturamaz ve kıpır kıpırdırlar. Klasik eğitim veren okullarda çocukların pek fazla hareket etme şansı yoktur. Tahtaya yazılanı ya da öğretmeni sessizce dinlemek ve not almak durumundadırlar. Oysa bu çocuğun öğrenebilmesi için kaslarını hareket ettirmesi, dokunması, uygulaması gerekmektedir. Sosyal zekanın kullanılabilmesi için de sorular sorarak, konuşarak (grup faaliyetleri) öğrenmesi gerekmektedir.
Sonuç olarak, tek tip zekaya hitap ederek, çocukları bir kalıp içine sokmaya çalışmak, yetişecek pek çok dahiye engel olmak demektir. Çocuklara yeteneklerini gösterme, geliştirme ve başarılı olma şansı verilmelidir.”
“OKULA HAZIRLIK ÖZEN İSTER!” 
Psikolog Serap Duygulu:
ÖĞRETMEN KADAR OKUL DA ÖNEMLİ!
