ÜYE OL | ŞİFREMİ UNUTTUM

Okula başlama çocuğun ve ailenin yaşamında önemli bir dönemdir. Okul olgunluğu çocuğun bedensel, duygusal, zihinsel ve sosyal anlamda okula hazır olması demektir. Hazır olmak çocuktan çocuğa değişebilen bir kavramdır; örneğin bazı çocuklar 6 yaşında diğerleri 8 yaşında bu olgunluğa ulaşabilirler. İşte uzmanların ailelere çocuğun okula hazır olup olmadığını değerlendirebilmeleri için verdiği öneriler...

Okul olgunluğu; çocuğun okulda kendisinden beklenilenleri başarılı bir şekilde yerine getirmeye hazır olması, okul eğitimini başaracak gelişimsel düzeye gelmesidir. Gelişmiş birçok ülkede okula başlama uzman denetiminde ve aile ve çocuk ile birlikte kararlaştırılarak verilmektedir. Almanya, Avusturya, Belçika’ da, Fransa’da zorunlu okula başlama yaşı 6, İngiltere ve İsrail’de zorunlu eğitim yaşı 5, Finlandiya’da ve Danimarka’da 7, Amerika’nın çeşitli eyaletlerinde de değişmektedir. Ülkemizde ise 6 yaşını dolduran çocuklar ilköğretim okullarına başlatılmaktadır.

Çocuğun okula başlama yaşı, olgunluğu ile paralel olmalıdır. Kimi çocuklar bu olgunluk düzeyine 5 yaşında ulaşabilirken, bazı çocuklarda bu 8 yaşı bulabilir.

Kent merkezlerinde yuva ve anaokullarına devam eden çocukların böyle kurumlara devam edemeyen akranlarına göre daha erken "okul olgunluğu" kazanabildikleri görülmektedir. Yanı sıra mali güçlüklerinden ötürü bir okulöncesi kuruma gönderilemeyen bir çocuk, duyarlı ebeveyni sayesinde ilgili etkinlikleri içeren yayın ve kitaplarla kendisine özenle zaman ayrılarak okul olgunluğu açısından diğer akranlarına yetişebilmektedir.

Pedagog Melda Alantar:
"ÇOCUĞUNUZA DESTEK OLUN"
"Anaokulları çocukları ilköğretime hazırlayan kurumlardır. 3-6 yaş çocuklarının devam ettiği bu kurumların amacı okuma yazma öğretmek değil, ancak okuma yazma olgunluğu kazandırmaktır. Renk, sayı ve kavramlar somut şekilde çocuğa aktarılır. İnsanlar, hayvanlar, ülkeler ve dünya hakkında temel bilgiler verilir. Çocuk kurallara uymayı, yaşıtlarıyla ilişkiye girerek birlikte yaşamayı, yemek yemeyi, oynamayı ve paylaşmayı öğrenir. Eğer düzenli bir anaokulu deneyimi yoksa çocuğun bu becerileri evde kazanması gerekir. Anne babanın çocuğun sosyalleşmesine katkıda bulunması önemlidir. Bunun için eve çocuklar misafir olarak davet edilmeli, oyun parkı gibi alanlarda çocuk yaşıtlarıyla sıklıkla zaman geçirmelidir. Süpermarket, bakkal, pazar gibi değişik mekanlarda bulunmalı, hayatın içinde yer alması için kendisine olanaklar yaratılmalıdır.

Aile, çocuğa anaokulunda kazandırılan temel eğitsel bilgileri vermelidir; örneğin, kırmızı, sarı, mavi ve yeşil gibi temel renkleri, bazı harfleri ve 1’den 10’a kadar sayıları tanıyabilmek gibi. Çocuk okula başlamadan önce öz bakım becerilerini ve tuvalet eğitimini kazanmış olmalıdır. Örneğin, giysilerini giyip, çıkartabilmeli, burnu akınca silebilmeli, dişlerini fırçalayabilmelidir. Bu dönemde çocuğun temel fiziksel beceriler edinmesi de çok önemlidir; örneğin tek ayağı üzerinde durma, sekerek sıçrama, top atma ve tutma, salıncakta sallanma, müzikli dairesel oyunlar oynama gibi.

Çocuğun okula hazır olup olmadığını belirlemek için bazı gelişim özelliklerinden yararlanmak mümkündür:

ÇOCUĞUNUZ BUNLARI YAPIYOR MU?
•    Bazı harfleri kopya eder mi?
•    Basit bir adam ve ev resmi çizer mi?
•    Model gösterildiğinde kare, artı ve çarpı işaretlerini çizebilir mi?
•    Renkleri bilir mi?
•    Sayıları ezberleyebilir mi?
•    Makas kullanabilir mi?
•    Yardımsız basamak inip, çıkabilir mi?
•    Parmak ucuna basarak koşabilir mi?
•    Tek ayağınla sıçrar mı?
•    Düzgün ve tam cümleler kuruyor mu?
•    Geçmiş, şimdiki ve gelecek zamanları doğru olarak kullanıyor mu?
•    Ev adresini biliyor mu?
•    Kaç yaşında olduğunu söylüyor mu?
•    Kendi giyiniyor ve ayakkabılarını bağlayabiliyor mu?
•    Tuvaleti kendi başına uygun şekilde kullanabiliyor mu?
•    Paylaşmayı ve sırasını beklemeyi biliyor mu?
•    Verilen kurallara uyuyor mu?
•    Grup oyunları oynuyor mu?
•    Duygularını ifade ediyor mu?
•    Gerektiğinde kendisini koruyabiliyor mu?
•    İhtiyaçlarının farkında mı ve gereksinim duyduğu şeyi isteyebiliyor mu?

Çocuğun okula hazır olup olmadığı konusunda anne babanın kuşkuları varsa, pedagoglara danışmalarında yarar vardır. Uzmanlar da bu konuda ailenin çekincelerine katılırlarsa, çocuğun okula başlamak için bir yıl daha beklemesi sakınca yaratmaz. Anaokulu ortamında psikomotor, bilişsel, sosyal-duygusal gelişimini ve öz bakım becerilerini pekiştirme olanağı bulur. Okul olgunluğuna erişen çocuğun eğitim kuruma uyum sağlaması da kolaylaşır."

Psikolog Banu Beyaz (Fatih Sultan Mehmet Eğitim ve Araştırma Hastanesi /Psikoloji Bölümü):
"ÇOCUĞUNUZU YAKINDAN TANIYIN"
"Aşağıda okul olgunluğunda önemli olan gelişim alanlarını ve değerlendirme basamaklarını inceleyerek çocuklarınızı daha yakından tanıyabilir; ilköğretime hazır olup olmadıklarını anlayabilir gerekir ise uzmanlardan yardım alabilirsiniz. Çünkü çocuklar; psiko-motor, bilişsel, sosyal ve duygusal olarak çok yönlü gelişim gösterirler.

PSİKO-MOTOR GELİŞİM: Küçük kasların ve büyük kasların motor gelişimini içerir.
72. ayını tamamlamış çocukta küçük kasların motor gelişim ölçütleri:

1. Düğüm atabilir, fiyonk yapabilirim.
2. 20 sn içinde 10 adet nohutu bir kutuya atabilirim.
3. Anahtarla kapı kilidi açabilirim.
4. Nokta nokta verilen bir resmin noktalarını birleştirebilirim.
5. Altı kısımlı bir adam resmi çizebilirim.
6. İsmimi, soyadımı yazabilirim
7. 1′den 10′a kadar rakamları kopya edebilirim.
8. Daire, kare, dikdörtgen, üçgen şekillerini çizebilirim.
9. Dikey, yatay, eğik, eğri çizgileri çizebilir, kopya edebilirim.
10. Şekillerin sınırını taşırmadan boyayabilirim.
11. Basit labirent bulmacaları tamamlayabilirim.
12. Yardım görmeden bir kağıdı 20-30 cm kesebilirim.
13. 6 kısımlı bir adam resmi çizebilirim.
14. Su gibi akıcı maddeleri bir kaptan diğerine boşaltabilirim.
15. Verilen sıralamaya göre(renk, büyüklük gibi...) ipe boncuk dizebilirim.
16. Tahta çekiç ile tahtaya çivi çakabilirim.

72. ayını tamamlamış çocukta büyük kasların motor gelişim ölçütleri:

1. Tek ayağımın üstünde 10 saniye durabilirim.
2. 5 kez üst üste sekerek sıçrama hareketi yapabilirim.
3. Sözel yönlendirmelere göre değişik hızlarda ve değişik yönlere doğru yürüyebilirim.
4. Parmak uçlarıma basarak iki metre kadar koşma hareketi yapabilirim.
5. 5 kez üst üste eğilerek dizimi büküp kalkabilirim.
6. Öne doğru takla atabilirim.
7. Kendime atılan küçük bir topu ellerimle tutabilirim.
8. Basit bir müziğin tempo ve ritmine uyarak dans edebilirim.
9. Ayaklarım tutulduğunda ellerimin üzerinde 2 metre kadar yürüyebilirim.
10. Koşarken yerden nesneleri toplayabilirim.

BİLİŞSEL GELİŞİM: Algılama, dil ve kavram alanındaki gelişimleri içerir.
72 ayını tamamlamış çocukta algılama gelişimi ile ilgili ölçütler şunlardır:

1. 10-12 kadar ana ve ara rengi tanır ve bunları eşleştirebilirim.
2. Resimleri gölgesi ile eşleştirebilirim.
3. İki değişik ses arasından aynı ve farklı olan sesi seçebilirim. (Zil sesi, telefon sesi gibi.)
4. Görmesem bile tanıdığım bazı sesleri tanımlayabilirim. (Akan su sesi, araba sesi...)
5. Gözlerim kapalı iken 2-3 metrede yapılan bir gürültünün yönünü (uzak, yakın, ön, arka, yan...) ayırt edebilirim.
6. Dokunarak sıcak, soğuk, ılık nesneleri ayırt edebilirim.
7. 1 den 20′ye kadar olan rakamları tanıyabilir, dokunarak nesneleri sayabilirim.
8. 1′den 10′a kadar olan sayılarla toplama ve çıkarma işlemleri yapabilirim.
9. Nesnelerin sıra içindeki pozisyonunu birinci, ikinci, üçüncü olarak isimlendirebilirim.
10. İki yarımdan ve dört çeyrek parçadan bir bütün oluşturabilirim.
11. Bir günü sabah, öğle, akşam olarak algılayabilir, dakika belirtmeden tam saatleri söyleyebilirim.
12. Sıra ile haftanın günlerini sayabilirim.
13. Aynı anda birbirini takip eden 2-3 emri yerine getirebilirim. ("Suyu mutfaktan al, sonra bana getir ve yanıma otur" gibi...)
14. Anlatılan bir öyküdeki detayları hatırlayabilirim.
15. Sebep-sonuç ilişkilerini kurabilmeye başlamışımdır.
16. Günlük yaşamda kullandığımız para birimlerini tanıyabilirim.

DİL GELİŞİMİ:
72 ayını tamamlamış çocukta dil gelişim ölçütleri:

1. Adımı, soyadımı söyleyebilirim.
2. Ailemdeki kişilerin isimlerini söyleyebilirim.
3. Telefonumu ve ev adresimi söyleyebilirim.
4. Devletimin adını, yaşadığım şehrin adını, doğum yerimi söyleyebilirim.
5. Altı-sekiz kelimelik cümleleri kurabilir ve söylendiğinde tekrar edebilirim.
("Biz bugün anneannemlerle birlikte dışarıda yemek yiyeceğiz" gibi...)
6. Günlük yaşantımı anlatabilirim.
7. Niçin sorusunu açıklayarak cevaplayabilirim.
8. Zıt anlamlı somut kelimeleri söyleyebilirim.(Şişman-zayıf, sert-yumuşak gibi...)
9. Zıt anlamlı soyut kelimeleri söyleyebilirim. (Ağır-hafif, gece-gündüz gibi...)
10. Yer ve hareket tarif edebilirim. (Nerede ve nasıl hareket ettiğini anlatabilir.)

KAVRAM GELİŞİMİ:
72 ayını tamamlamış çocukta kavram gelişimi ölçütleri:

1. Büyük-küçük kavramlarını tanırım, pek çok zıt kavramı tanır, bilirim.
2. Sağımı, solumu bilirim, yer bildiren direktifleri algılayabilirim.
3. En az ve en çok’un anlamını bilirim.
4. Nesneleri büyüklük, genişlik ve uzunluk özelliklerine göre sınıflandırabilirim.
5. Sekiz bloğu büyüklüklerine göre dizebilirim.
6. Ağırlıkları tahmin edebilirim. (Portakalın cevizden daha ağır olduğu gibi...)
7. Tek ve çift olanları ayırt edebilirim.
8. Üç-beş kartlık bir olay sıralaması anlatan resimleri, olay sıralamasına uygun bir şekilde sıraya dizebilirim.

SOSYAL-DUYGUSAL GELİŞİM:
72. ayını tamamlamış çocukta sosyal- duygusal gelişimle ilgili özellikler:

1. Günlük programın başlangıç ve bitiş zamanını anlayabilirim.
2. Basit alış-veriş işlerini yapabilirim.(Ekmek almak, gazete almak gibi...)
3. Kendim ile ilgili kızgınlık, mutluluk, sevgi gibi duygularımı belli ederim.
4. Bir oyun için gerekli kuralları anlayabilir, o kurallara uyabilirim.
5. Sosyal kuralların nedenlerini anlayabilirim.
6. Mantık dışı korkularım olabilir.
7. Davranışlarımın büyükler tarafından beğenilmesine çok önem veririm.
8. Sakin ve sessiz durmakta zorlanırım.
9. Zaman zaman alıngan olabilirim.
10. Küçük çocukları ve hayvanları çok severim.

ÖZBAKIM BECERİLERİNİN GELİŞİMİ:
72 ayını tamamlamış bir çocukta özbakım beceri ölçütleri şunlar olmalıdır:

1. İnsanların yaşamak ve sağlıklı kalabilmek için nelere ihtiyacı olduğunu bilir ve isimlendirebilirim. (Yiyecek, su, barınacak yer, jimnastik yapma, hastalanınca hastaneye gitme...)
2. Elbiselerimi ıslatmadan yüzümü yıkayıp, kurulayabilirim.
3. Saçlarımı tarayıp, dişlerimi fırçalayabilirim.
4. Tuvaletimi yalnız başıma yapabilirim.
5. Sofra kurallarına uygun yemek yiyebilirim.
6. Düğmelerimi ilikleyip çözer, kendi başıma giyinip soyunabilirim.
7. Hapşırınca elimle ağzımı kapayabilirim.
8. Trafik ışığı olan yerde karşıdan karşıya emniyetli bir şekilde geçebilirim."