ÜYE OL | ŞİFREMİ UNUTTUM

Çocuğunuz kitap okuyor mu? Hangi tarz kitapları okuyor? Hep aynı tür kitapları mı tercih ediyor? Seçilen kitap çocuğun ruh halini yansıtıyor mu? Uzmanlar tercih edilen kitabın çocuğun ruh halinin bir yansıması olduğuna dikkat çekerken, kitap okumak istemeyen çocuklarda ise dikkat eksikliği gibi riskler olabileceği konusunda uyarıyor.

Kitaplar çocukların gelişiminde önemli bir yere sahip. Her yaşta farklı beceriler kazanan, farklı düşünen ve davranan çocuklar, her yaşta özellikle anlaşılmaya ihtiyaç duyuyor. Anlaşılma ihtiyacına cevap bulamayan çocuklar ise farklı arayışlara yönelebiliyor. Çocuğunuzu anlamak, onunla kaliteli zaman geçirmek üzere, masalların ve kitapların büyülü dünyasından yararlanabilirsiniz. Çocuğun hayal gücünün gelişmesi, kişisel gelişiminin sağlıklı ilerlemesi, zamanını etkin kullanması ve iletişim becerisini geliştirmesi için kitaplar aracılığıyla yapılabilecek o kadar çok şey var ki… İşte birbirinden değerli öneriler...

Bahar Siber (İletişim Yayınları Çocuk Kitapları Dizisi Editörü):
“ÇOCUKLARIN HAYAL GÜÇLERİ KÖRELMESİN!”
- Ebeveynlerin çocuk kitabı seçerken dikkat etmesi gereken unsurlar neler?
Çocukluk dönemi, kitapla tanıştığımız ve okuma alışkanlığımızın geliştiği dönem. Başka bir deyişle, ileride iyi bir okur olup olmayacağımız çocuklukta belirleniyor. Bu nedenle çocuklar için kitap seçmek, dikkat ve özen istiyor. Amacımız çocuklara kitap okumayı sevdirmekse, mizahın çekim gücünü hatırlamakta fayda var. Eğlenceli kahramanlar ve hikâyeler, çocukların iyi vakit geçirmesine hizmet ederken, aslında okumanın keyfine varmalarını da sağlıyor. Öte yandan, belli bir konuda mesaj verme ya da bir sorunu çözme kaygısı taşıyan kitaplar, genellikle çocukları kitaptan soğutuyor. Bu tür kitaplar genellikle küçük okurlar tarafından sıkıcı bulunuyor ve tercih edilmiyor. Dikkat edilmesi gereken bir unsur da, seçilen kitabın çocuğun duygu ve düşünce dünyasını tetiklemesi, hayal gücünü geliştirmesi ve ona farklı düşünce biçimleri önermesi. Okuma pratiğinin aynı zamanda bir tür düşünsel terbiye olduğunu düşünürsek, bu özelliklerin üzerinde durmak gerekiyor. Çocuğa macera, bilimkurgu, fantastik edebiyat gibi farklı türlerde kitaplar sunmak da önemli. İleride sağlam bir okuma zevki geliştirmenin koşulu, erken yaşta edebiyatın farklı türleriyle haşır neşir olmaktan geçiyor. Bunların dışında elbette, seçilecek her tür kitapta özenli ve çocuğun yaşına uygun bir dil kullanılmasına hassasiyet gösterilmeli. Ayrıca kitabın görsel özelliklerinin de tatmin edici olmasına dikkat edilmeli; kitabın görsel dili, çocuğun estetik ihtiyacını karşılamalı ve geliştirmeli.

TEKNOLOJİ KİTABIN YERİNİ DOLDURMAZ!
- Teknolojik iletişim ve bilgi araçlarının hakim olduğu günümüzde, çocuklara kitap alışkanlığı kazandırmak neden çok önemli?
Bugünkü çocuklar, iletişim teknolojilerinin sıçrama yaptığı, bilgi üretme ve bilgiye erişme yollarının yeniden tanımlandığı bir zamana doğdular. İhtiyaç duydukları bilgiye de geri kalan şeylere de kolay yoldan ve hızla erişebiliyorlar; üstelik çoğu zaman işlenmiş olarak, yani hazır halde. Bu ‘rahatlığın’ bedelini ise, çocuklar ne yazık ki hayal güçlerinin körelmesiyle ödüyorlar. Artık oyuncaklar bile en ince ayrıntısına kadar tanımlı olarak üretiliyor, çocuğun üzerine bir şey katmasına gerek kalmıyor. Oysa kitap okumak, okurun aktif çabasıyla mümkündür ve hikâye kişinin hayal gücünde canlanarak var olur. Çocuklarımıza okuma alışkanlığı kazandırmak bu yüzden çok değerli; kitap okumak, körelen hayal gücünün panzehiri olduğu için.

ÇOCUĞUN CİNSİYETİNE GÖRE KİTAP!
- Son 10 yıl içinde çocukların kitap tercihi nasıl bir değişim gösterdi?
Eğlenceli metinler her zamanki gibi revaçta. Tek bir kahraman üzerinden ilerleyen seri kitapların özellikle sevildiğini söylemek mümkün. Türlere değinmek gerekirse, fantastik edebiyat bu süre zarfında en çok tercih edilen türlerden biri haline geldi. Daha genel bir gözlem yapmak gerekirse de şunlar söylenebilir: Kitap seçiminde kız erkek ayrımı giderek daha belirleyici rol oynuyor. Kız çocukları kızlar için yazılmış kitapları okurken, erkek çocukları da kendilerine yönelik hazırlanmış kitapları tercih ediyorlar. Bu dönemde ortaya çıkan en büyük yenilik, elbette elektronik kitap. Okuma deneyimini dinamik hale getirip zenginleştiren bu yeni format giderek yaygınlaşıyor ve seviliyor.

İŞTE, EĞLENCELİ KİTAP ÖNERİLERİ
- Farklı yaştaki çocuklara önerebileceğiniz kitaplarınız hangileri?
Okul öncesi yaş grubu için hazırladığımız Tülin Kozikoğlu’nun yazıp Banu Taylan’ın resimlediği “Lili ve Yedi Çocuğu” dizisi çok sevilen bir dizimiz. Yedi kitaptan oluşan seri Lili adlı ana karakterin gözünden anlatılıyor ve yemek yeme, zamanında uyuma, paylaşma gibi temel davranış ve alışkanlıkları ele alıyor. Yine bu grupta anmak istediğim bir başka kitap “Benim Bütün Ördeklerim”. (Yazarı Christian Duda, çizeri ise Julia Friese.) Kitap karnını doyurmak için ördek avlayıp yemeye karar veren bir tilkinin hikâyesini anlatıyor. Tilki, ördek yerine yumurtasıyla baş başa kalınca, hele de yumurtadan bir civciv çıkınca işler beklenmedik bir seyir alıyor. Tilki karnını doyurmak bir yana, kendisini civcive babalık ederken buluyor! İlkokul öğrencilerine yönelik olarak zengin bir listemiz var. Son olarak normallik kavramını sorgulayan ve empati temasını işleyen “Ö.T.E.K.İ.” başlıklı kitabımız dikkat çeken yayınlarımızdan oldu. (Yazarı Pedro Manas, çizeri Javier Vazquez.) Yine anmadan geçmek istemediğim bir kitap, Serkan Aka ile Pınar Köprücü’nün ortak çalışması “Ay Tutulması”. Gece ile Gündüz adlı iki karakterin masumiyetle iç içe geçen aşk hikâyesini anlatan kitap, özellikle görselliğiyle de göz dolduruyor. Son olarak Suzan Geridönmez’in son kitabından söz etmezsem olmaz: “Dilara Evden Kaçtı” şehir yaşamı, teknoloji, iletişimsizlik, medya gibi konular etrafında samimi bir hikâye kuruyor. Okur kitap boyunca kaybolan bir kız çocuğunun izini sürerken, gerçek dostlukların hayatımızda kapladığı yer hakkında düşünme fırsatı buluyor.

Aynur Sayım (Çocuk-Ergen Klinik Psikoloğu): ÇOCUK MASAL KAHRAMANINI MODEL ALABİLİYOR Çocuk, anne ve babasını model aldığı gibi, bir masal kahramanını ya da bir sanatçıyı da model alabilir. Kitabın içindeki figürler, mesajlar, çocuğun öğrenmesinde önemli öğelerdir. Özellikle eğitici değer taşıyan hikâye ve masallar çocuğun gelişimini olumlu yönde destekler. Ayrıca, aile ile çocuk arasındaki iletişimi de güçlendirir. ÇOCUK İYİ VE KÖTÜYÜ KİTAPTAN ÖĞRENEBİLİYOR Kitap okumak çocuğun dil, bilişsel, duygusal ve sosyal gelişimini destekler. Kitapların çocuğun hayal gücünü, yaratıcılığını, sorun çözme becerilerini de geliştirir. Çocuk iyi ve kötüyü kitapla öğrenebilir. Kitap okumak, çocuğun sosyo-kültürel değerlerini öğrenmesi, iyi-kötüyü, doğru ve yanlış kavramlarını öğrenmesi ve soyut kavramların gelişmesi açısından önem taşır. ÇATIŞMAYA GİRMEYİN, ÖZENDİRİCİ DAVRANIN Ailenin, kitap okuma alışkanlığını kazandırırken, çocukla çatışmaya girmeden özendirici davranması, model olması gerekir. Gelişim dönemlerini göz önüne alarak seçim yapmak da önem taşır; kitapların her zaman da eğitici anlamda seçilmesi gerekmez. Çocuğa seçim yaptırmak karar verme yetilerini geliştirir. Çocuk özdeşimi fazla yapıyorsa ya da yanlış modellemeleri fazlaca yapıyorsa, burada daha çok ailedeki model eksikliğini ve yanlış yaklaşımları sorgulamak ve bunlar üzerinde çalışmak gerekir. ‘Anne-babanın çocuğa ayırdığı zaman yeterli mi, doğru rol model oluyorlar mı? Yardım alınması gereken bir sorun var mı?’ gibi. SEÇİLEN KİTAP RUH HALİNİ YANSITIYOR Çocuğun hep aynı kitabı ya da türünü okumak istemesinin bir sorunun ya da takıntılı ruh halinin ipuçlarını verebildiğini vurgulayan uzmana göre kitap okumayı sevmeyen çocukların bir kısmında dikkat eksikliği gibi psikiyatrik sorunlar da gözlemleniyor. Endişeli çocuklar korku içerikli kitaplardan ve filmlerden uzak duruyor ya da aşırı tepki gösterebiliyor. Şiddet içeren öyküler, olumsuz öğeler daha çok depresyonun işareti olabiliyor. İçine kapanık çocuklar ise, karamsar ve kendileriyle özdeşleşen hikâyelerden hoşlanabiliyor. Çocukların kitap seçimleri, bazen onların ihtiyaçlarını ifade ettiği gibi, ruh hallerini de ele verebiliyor. Etkili bir dil kullanılmış olması, görsel materyallerden yararlanılmış olması da kitabı çocuğa sevdiren nedenler arasında sıralanıyor.

Feriha Dildar (Uzman Psikolojik Danışman) “ANNE BABALARA ÇOCUĞA KİTABI SEVDİRECEK ÖNERİLER”: - Çocuklarınız için okuyan yetişkin modeller misiniz? Çocuklar özellikle de kendi cinsiyetinden olan ebeveynin tutumlarını örnek alma eğilimindedirler. - Okuma konusunda gerçekçi olmayan kısıtlamalar, talepler ya da uygunsuz baskılar yapmayın. Benzer tutumlar çocuğunuzu okuma eyleminden iyice uzaklaştırır. - Küçük hataları hoş görün. - Çocuğunuza rahat ve sevecen bir temasla düzenli okuma saatleri ayırın. - Kitapları, dergi ve gazeteleri, ilginç çocuk kitaplarını el altında bulundurun. - Televizyon izleme saatlerini düzenleyin. - Bu koşullarda okumaya her gün zaman ayırmak çocuk için katlanılmaz bir baskı olmaktan çıkar.