SÜTÜ SAĞMANIN FARKLI YOLLARI VAR

Çalışan anneler iş hayatlarına geri dönerken genellikle sütlerini nasıl sağacakları konusunu düşünürler. Aynı şekilde bebeği etkili emmeyen, ancak sütünün azalmasını istemeyen anneler de süt üretimlerini devamlı hale getirmek için sütlerini sağmak durumunda kalırlar. Ya da kısa süreliğine bebeğinden uzak kalan anneler... Tüm bu annelerin ortak noktası bebeklerine süt vermek ya da bebekleri emmediğinde sütlerini sağarak süt üretimlerini devamlı hale getirmektir. Sütü sağmanın kaç yolu var? En etkili sağma yöntemi hangisi? En uygun pompa nasıl seçilir? Süt hangi sıklıkta sağılmalı? Bu soruların ve daha fazlasının cevaplarını La Leche League tarafından hazırlanan Emzirme Sanatı adlı kitapta bulduk.

Süt sağmak için nedeniniz ne olursa olsun, bu, muhtemelen üç bölümlü bir işlem olacaktır: Sütün (göğüslerinizden) dışarı çıkarılması, sütün (bebeğiniz alana kadar) saklanması ve sütün (bebeğinize) verilmesi.

Bebeğinizle birlikte olamadığınız zamanlarda süt sağmak sadece bebeğinize besin sağlamakla kalmaz, sizin süt üretiminizi de devam ettirir.

İnternette ve anne bebek mağazalarında birbirinden farklı pompalar mevcut. Manuel, elektrikli, hastane tipi vb... Süt sağmanın en eski yolu ise elle sağma. Belki de sizin bu pompalara ihtiyacınız olmayacak.

ELLE SAĞMA
Pompaların olmadığı zamanlardan önce, kadınlar bebekleriyle birlikte olamadıklarında sütlerini elleriyle sağardı; dünyanın pek çok yerinde hâlâ böyle yapıyorlar. Teknolojik yaklaşıma o kadar alıştık ki, basit elle sağma stratejisini genelde unutuyoruz. Ama bu stratejinin de yararları var. Bedava, elleriniz her zaman yanınızda olduğu için oldukça taşınabilir ve elektrik prizi bulmak gibi bir derdiniz de yok. Bastırın. Bırakın. Ve sıkın.

Elle sağma biraz alıştırma gerektirir ve hiçbir kadın bir diğeriyle tam olarak aynı yöntemi kullanmaz. İhtiyacınız olan kendi göğüslerinizi tanımak ve sütü akıtacak şekilde baskı uygulanacak en iyi yerleri bilmektir. En azından başlarda, elle süt sağmak pompayla sağmaktan muhtemelen daha uzun süre gerektirecektir. En azından, teknikleri öğrenmeye değer. Çünkü bebeğin fazla uzun uyuduğu o geceler gibi, hemen hemen her annenin biraz süt sağmak istediği zamanlar olur. Banyo lavabosunda bir dakika geçirirsiniz ve sonra kendinizi rahatlamış hissederek uyuklar halde yatağa geri dönebilirsiniz.

ELLE NASIL SÜT SAĞILIR?
Her süt sağmanın ardındaki temel fikir süt salınımını uyarmak, sonra da sütü kanallar yoluyla meme ucundaki gözeneklere ve oradan da dışarıya hareket ettirmektir. Alıştırmasını yapmak için kucağınıza büyük bir kâse koyup, altında bir havlu bulundurabilirsiniz. Böylece dikkatli şekilde hedef almanız gerekmez ve damlamaları silip temizleyebilirsiniz, işe, göğüs masajı, göğsü sallama ve meme uçlarını çekiştirme veya yuvarlama hareketlerinin bir kısmıyla “göğüslerinizi uyandırarak" başlayın. Çocuk doktoru, araştırmacı ve Kaliforniya'da öğretim üyesi olan Dr. Jane Morton hatırlaması kolay bir teknik öğretiyor: Bastır. Sık. Bırak.
1. Önce, göğsünüzü, areola yakınından ama areolaya dokunmadan, parlaklarınız ve başparmağınız göğsünüzün etrafında C şeklinde olacak binde tutun.

SONRA…
2. BASTIRIN: Parmaklarınızı ve başparmağınızı göğsünüze doğru geriye bastırın.
3. SIKIN: Parmaklarınızı göğüsten kaldırmadan meme ucuna doğru kaydırarak göğsünüzü parmaklarınız ve başparmağınız arasında sıkın.
4. BIRAKIN: Elinizi göğüsten kaldırmadan bırakın.
5. TEKRAR EDİN: Her birkaç sıkmadan sonra veya süt akışı ne zaman durursa elinizi göğüs etrafında başka bir yere koyun, böylece bütün süt kanallarını sağarsınız.

Bu sadece bir başlangıç noktası... Bunu müthiş şekilde yapsanız bile, genelde sütü hemen çıkaramazsınız, ama uzmanlıkla emen bebeğiniz de hemen çıkaramaz. (Bu iyi bir şeydir. Bu gecikme, birisi size değdiğinde süt fışkırtmanızı engeller.) Size özel "hedef noktalarınızın” yerini belirlemek ve sizin için en iyi olan tekniği bulmak zaman ister. En azından meme ucunuzdaki bir gözenekten süt fışkırdığı zaman (damlalar veya sızıntı yerine) neyin işe yaradığını bulmuşsunuz demektir.

Sütünüzü istediğiniz kaba sağın. Esnek bir kâse, sütü başka bir kaba dökmeniz için bir oluk ağzı oluşturmanıza olanak tanır; biberon ya da poşete bağlanmış bir pompa başlığı veya uygun bir huni kullanılabilir.

GÖĞÜS POMPALARI
Bazı durumlarda pompa elle sağmaya göre daha avantajlıdır. Öğrenilecek çok az şeyi vardır, birden fazla iş yapabilirsiniz ve yaptığınız işe odaklanmanız gerekmez. Sizin durumunuza en uygun pompayı seçmek için pompaların nasıl çalıştığını ve birbirlerinden ne farkları olduğunu anlamanın faydası vardır. Etkili bir pompa, bebeğinizin emme hareketini (mümkün olduğunca yakın biçimde) taklit eder. Bir bebeğin emişi sürekli değildir. Em-bırak ritminde veya döngüsünde durur ve başlar. Ayrıca bebeklerin emiş gücü, dokunun zarar görmesine yol açmadan sütü dışarı çıkaracak kadardır. Bir pompanın bu döngüyü ve emişi çok hassas bir biçimde dengelemesi gerekir. Eğer emiş çok güçlü veya döngüler çok uzun olursa meme uçlarınız hırpalanabilir veya yara olabilir. Eğer emiş çok zayii ve çok kısa olursa, sütü iyi toplayamayabilir.

1- Kiralık Tip (Hastane Tipi) Elektrikli Pompalar:
Bu evladiyelikler pek çok kullanıcıya hizmet etmek için yıllarca dayanacak şekilde tasarlanmıştır. Pahalı olduklarından genelde satılmaktan çok kiralanırlar. Bu pompa türünde ortalama bebeğin emme döngüsüne uyan bir veya daha fazla devir hızı vardır. Hatta bazıları, tıpkı memeyi ilk kavradığında bebeğinizin küçük, hızlı emişleri gibi, süt salınımını uyarmak için başta hızlı döngü oluşturacak şekilde programlanmıştır. Ve pek çoğunda bir dizi emiş seviyesi bulunur ki, sizin için daha etkili çalışabileceği biçimde hem hızı hem de emiş gücünü ayarlayabilirsiniz. Bunlar kapalı sistemlerdir; bu, çalışan parçaların sağılan süte temas etmemesi demektir. Her kullanıcı motora bağlamak üzere kendine özel bir parça kiti (boru sistemi, başlıklar, vanalar vb.) satın almalıdır. Emiş veya hız kaybı olmadan aynı anda iki göğüsten de süt sağabilirsiniz, bu da zaman kazandırır ve genelde daha iyi bir süt üretimini teşvik eder. Kiralık tip pompalar, sütü, hemen hemen her zaman, başka herhangi bir pompa türünden daha esaslı ve etkili biçimde sağar.

2- Tüketici Tipi Elektrikli Pompalar:
Bölgenizdeki bebek ürünleri mağazasındaki veya bir web sitesindeki pompalara göz atarsanız, muhtemelen bunların kiralık tip pompalar kadar iyi olduklarına dair iddialar görürsünüz, inanmayın! Ama daha iyi kalitede tüketici tipi pompalar, oturmuş bir süt miktarına sahipseniz ve sadece sağma yöntemini kullanmıyorsanız genelde yeterince iyidir. (Bazı anneler emzirmeden bile bu pompalarla tam bir süt miktarını muhafaza edebilmektedir. Siz de bu yolu seçtiyseniz süt üretiminizi takip edin ve süt miktarınızın yavaş yavaş düştüğünü fark ederseniz kiralık tip pompaya geçmeye hazırlıklı olun.

İşyerinde süt sağabileceğiniz aylar boyunca (ikinci veya üçüncü bebeğiniz için de) uygun emme ve döngü düzenlerini muhafaza edebilen pahalı, yüksek kalitede pompalardan, nadiren bir besleme için yeterince süt çekebilen ama süt miktarını muhafaza edemeyen daha ucuz ama daha düşük kalitede pompalara kadar bu kategoride pek çok farklı pompa vardır. Daha yüksek teknolojiye sahip olan çeşitleri emişten ve hızdan ödün vermeden çift sağma olanağı sağlar ve başlangıçtaki o hızlı emişi taklit eden bir ayarı olabilir. Tüketici tipi pompalar sadece bir kişinin kullanması için tasarlanmıştır.

Tüketici tipi markaların pek çoğunda pil seçeneği vardır. Bu, özellikle elektriğin olmadığı zamanlarda kullanışlı olabilir ama pompalar pilleri çabucak tüketir ve masraflı olurlar ve sağma işleminin ortasında bitmeleri durumunda sorun yaratırlar.

3- Elle Çalışan Pompalar:
Acil bir durum veya nadir gerçekleşen kısa ayrılıklar için stokta biraz süt bulunması amacıyla ara sıra süt sağıyorsanız, bu pompa türü muhtemelen sizin işinizi görecektir. Hatta bazı anneler elektrik olmadan iki göğsü de aynı anda sağabilmek için bunlardan iki tane alır.

YA KULLANILMIŞ POMPALAR?
Tüketici tipi kullanılmış pompalar interneti kuşatmış durumda. Belki iş arkadaşınız veya başka bir arkadaşınız artık ihtiyacı kalmadığı pompayı size vermek istiyor. Sorun şu ki tüketici tipi pompalar 1 yıl civarından daha uzun süre dayanacak şekilde tasarlanmamışlardır. Bu süre, bir annenin bir bebek için süt sağabileceği ortalama süredir. Bu pompalar eskimeye başlayınca öyle birdenbire çalışmayı bırakmazlar. Emiş ve döngü mekanizmaları çoook yavaşça bozulur ve nihayetinde siz o kadar fazla süt sağmadığınızı ve emişin o kadar güçlü hissedilmediğini (veya fazlasıyla güçlü olduğunu) fark edersiniz. Tüketici tipi pompalar kiralık tip pompalar gibi kapalı sistem değildir, dolayısıyla süt veya nem mekanik parçaların içine girmiş olabilir ve buralarda bakteriler, küf ve virüsler oluşabilir. Bu gerçek bir risk midir? Bütün firmalar öyle söylüyor elbette ama iki yönde de sağlam bir araştırma yok. Olası bakteri ve virüslerden bazıları: Örneğin HIV, saatler veya günler içerisinde ölür. Bazıları insanlarda hastalığa yol açmaz. Ve tüberküloz bakterileri gibi bazı bakteriler çok uzun bir süre bekleyebilir. Verebileceğimiz en iyi tavsiye, kaynağı değerlendirmeniz, en iyi muhakemenizi kullanmanız ve en azından yeni bir pompa kiti satın almanız olacaktır.

NE SIKLIKTA SÜT SAĞMALI?
Emzirmek yerine sütünüzü sağıyorsanız ve bebeğiniz daha birkaç günlükse iyi bir süt miktarı oluşturmak için ilk birkaç hafta günde 8-10 kez süt sağmak (en az biri gece olacak şekilde) en iyisidir. Elbette, gerçek yeni bir bebekle veya diğer çocuklarla 12 kez süt sağmanın zor olduğudur. İşte bu yollardan geçmiş diğerlerinden bazı düşünceler:
• "10 kereyi hedefleyin, 8 kere için çabalayın, asla 6 kerenin altına inmeyin."
• “Her 3 saatte bir” diye düşünmeyin yoksa 8 kez yapamazsınız. 3-3,5 saate uzayacaktır ve günün sonunda telâfi etmenin bir yolu olmaksızın 5 kez sağmış olacaksınız. Bunun yerine 8 kez diye düşünün ve öyle yapın."
• "Üst üste sağın. Seansların arasını eşitleme kaygısı taşımayın, bebeklerin böyle bir kaygısı yok!"
• "Pompanın yanına 8-10 tane şekerleme koyun ve her süt sağdığınızda bunlardan bir tane yiyin."
• "Eğer bir tablo yapmak istiyorsanız bunu tez konusu haline getirmeyin. Üzerinde günün tüm saatlerinin yazılı olduğu bir kâğıdınız olsun, süt sağdığınız saatleri daire içine alın.
• "Eğer bir gün iyi gitmediyse yanlışın nerede olduğunu bulun ve bir sonraki gün daha fazla çaba gösterin."
Süt miktarınız bir kez iyice oturdu mu, ne sıklıkta süt sağmanız gerektiği sizin bedeninize bağlı olacaktır. Bazı kadınlar, ilk aylardan sonra günde 6, hatta bazen 4 kez sağmanın yeterli olduğunu fark eder. Göğüslerimizin en boş olduğu zamanlarda en hızlı şekilde süt yaptığımızı ve göğüste bırakılmış sütün karşı basıncının hızı yavaşlatabildiğini ve ürettiğimiz miktarı düşürebildiğini unutmayın. Dolayısıyla depolama kapasitesi gerçekten iyi olan göğüsler, (hayır, bu, göğüslere bakarak anlaşılmaz) sağma olmadan daha uzun süre dayanabilir ve süt miktarı harika olan ama depolaması sınırlı olan göğüsler, sütün daha sık sağılmasını gerektirir.

SÜTÜ NASIL SAĞMALI?
• Evde veya işyerinde, başka ne ihtiyacınız varsa ona (bebek, diğer çocuklar, dosyalar, bilgisayar, kulaklık, TV) erişebileceğiniz bir-iki rahat yer bulun.
• Dilerseniz başlıkların içini yağlayın.
• Giysinizi ve sütyeninizi açın.
• Süt akışını teşvik etmek için masaj yaparak, sallayarak, kaldırarak, sıvazlayarak göğüslerinizi "uyandırın".
• Süt salınımını teşvik etmek için meme uçlarınızı çekiştirin veya yuvarlayın.
• Başlıkları meme uçlarınız üzerinde, yukarıdan aşağıya ve bir kenardan diğerine ortalayın (açı, iki göğüste farklı olabilir).
• Süt sağmak emzirmek kadar rahat olmalıdır. Başlıkları göğsünüz üzerine rahatsızlık verecek kadar sert bastırmamalı ve sağmak için öne doğru eğilmek zorunda kalmamalısınız. Rahat olmak için yastık, tabure veya ne ihtiyacınız varsa onu kullanın.
• Pompayı "yavaş konumu"nda açın, süt akmaya başlayınca rahat olduğunuz hıza ayarlayabilirsiniz.
• İlk süt salınımınız akmaya veya fışkırmaya başlayacak, birkaç dakika sonra hafifleyecektir. Sağmaya devam edin, birkaç dakika sonra muhtemelen ikinci bir süt salınımı göreceksiniz. Salınımlar gelmeye devam edebilir ama göğüsleriniz yumuşayıncaya dek (angorjman sorunu yaşamadığınız sürece) giderek güçlerini kaybederler. Bazen başka bir süt salınımı gerçekleşip gerçekleşmeyeceğini görmek için biraz daha uzun süre sağmaya değer. Sizin için neyin işe yaradığını öğreneceksiniz.
• Sağarken, süt akışınızı arttırmak için memeyi sıkmayı deneyin.
• İşlemin ortasında bir ara verip süt verimini arttırmaya yardımcı olmak içim göğüslerinize masaj yapın.
• Bebeğiniz bir göğsünüzü emerken diğer göğsünüzü sağmaya çalışın. Daha fazla süt salınımını teşvik edebilir.
• Tekli sağma (önce bir tarafı sonra diğer tarafı sağma) size, sağarken göğse memeyi sıkma ve masaj yapma olanağı tanır ama o kadar fazla süt vermeyebilir (gerçi süt miktarı çok düşük olan bazı kadınlar bu yolla daha fazla süt alır) ve genelde daha uzun süre gerektirir. Eğer göğüslerinizi tek tek sağıyorsanız, her bir tarafı 5 dakika sağın sonra işlemi tekrar edin.
• Emzirmenin yerine geçen bir süt sağma seansı, çift sağma durumunda 15 dakikayı, tekli sağma durumunda ise yaklaşık 20 dakikayı muhtemelen geçmeyecektir. Sağma seansınızın ne zaman biteceğini anlamak için saate bakmayın, göğüslerinizin daha hafif ve daha yumuşak olup olmadıklarına bakın. Bunu anlayamazsanız, işe, göğüslerinizi nasıl hissettiğinize dikkat ederek 15 ilâ 20 dakika sağarak başlayın. Göğüslerinizi daha iyi tanıyınca, ne zaman durmanız gerektiğini bileceksiniz.
• Sağma işlemini bitirdikten sonra başlığı aşağı doğru eğin ve onun içine 1 dakika süresince elinizle biraz daha süt sağın. Bu, pompanın alamadığı geriye kalan son sütü de çıkararak veriminizi (ve dolayısıyla süt miktannı) daha da arttıracaktır.
• Prematüre veya hasta bir bebek için süt sağmadığınız sürece, başlıkları sadece durulayıp bir sonraki sağma işlemi için bir kenara koyun ve günün sonunda onları yıkayıp temizleyin. Sıcak sabunlu su, vaktinde doğmuş, sağlıklı bebekler için yeterlidir. Eğer bebeğiniz hastaneye yatırılmışsa, süt sağmak ve saklamak için hastanenin talimatlarını izleyin.