YAZ GELDİ, HOŞ GELDİ...

Yaz geldi, hoş geldi…

Bugün kızımın sene sonu gösterisi var, çok heyecanlıyım. 2 gündür bademcikleri iltihaplandığı için okula gidemedi ve son provalara katılamadı ama yine de çok rahat… "Olsun anne" dedi, 2 günde iyileşir gösteriye katılırım." Bakalım, hep birlikte alkışlayacağız artık, yavrular insanı her halleriyle her gün yeniden nasıl da yaşama bağlıyorlar.

Zaten bu ay, her açıdan öyle yoğun geçti ki... Duru'nun doğum günü, doğum günü hazırlıkları, arada kaynasa da benim doğum günüm, anneler günü, okulda yıl sonu toplantıları… Derken, işte yaz geldi…

Şimdi tabii, yaz geldi gelmesine ama, anneler okullar açılsa bir türlü, kapansa bir türlü dertlenirler ya, aynı telaşı ben de yaşıyorum. Yavrum 10 aydır tam gün anaokuluna gidiyor ve yaz okuluna vermek istemiyorum, fakat bu sefer de onunla yeterince ilgilenemeyeceğim, evde sıkılacak, diye endişe ediyorum. Öyle, 2-3 aylığına çoluk çocuk İstanbul'dan yazlığa kaçan ailelerden değilseniz, özellikle küçük çocuklarla İstanbul'da vay halinize… Neyse, bu yaz da yaşayıp göreceğiz artık, annelerin kalp çarpıntıları bitmez… İster istemez, şartlar elverdiğince keyfini çıkarmaya bakacağız.

Bu arada bir de ilk dişçi hikayemiz oldu, Mayıs ayında. Ondan da söz etmeden geçmeyeyim… 2 yıldır yavruyu dişçi muayenesine hazırlıyorum güya, götürdüm götüreceğim. O da; "ben dişçi olacağım" deyip duruyor, dişlerinde de bir sorun yok gibi… Fakat geçenlerde bir ağrı, bir acı şikayetleri, apar topar kendimizi Duru'nun ilk dişçi muayenesinde buluverdik… Neyse en arkadaki 4 azısı birden çıkıyormuş, derdi oymuş… Fakat, siz siz olun, 3 yaş civarı çocuklarınızla dişçi ziyaretleri yapmaya başlayın… Bizim gibi, gafil avlanmayın…

HAMİLELİKTE AĞIZDA NELER OLUR?

Hamilelikte tüm vücutta olduğu gibi ağızda da değişiklikler olur. Bu hormonal değişiklikleri lehinize çevirebilmek için beslenmenize çok dikkat etmelisiniz. Protein, kalsiyum alımı, vitamin, demir takviyeleri, çinko gibi elementlerin kullanılması; su, meyve ve sebze ağırlıklı beslenilmesi gerekir. Ağız hijyeni; diş fırçalama, ağız duşları, diş ipi ile sağlanmalı özellikle dil çok iyi temizlenmelidir. Kusmalardan kaynaklanan ağız erozyonlarını engellemek için ağız bol suyla çalkalanmalıdır. Diştaşı temizliği de çok önemlidir. Hamilelik gingivitisi denilen dişeti rahatsızlığının daha az olması da bu sayede mümkündür. Dişetleri kanamalı, kırmızı ve ödemlidir. Hormonal dengelerden dolayı bazı vakalarda silik atlatılırken, bazı vakalarda yoğun yaşanır.

Diş doktorları için ikinci trimestir en elverişli dönemdir. İlk ve son üç ay acil müdahale haricinde anestezi, röntgen vb. uygulanmasında kısıtlamaya gidilmeli, ilaç kullanımı doktor kontrolünde olmalıdır. En akıllıca olan; hamilelik planlı ise hamile kalmadan en az üç ay önce diş doktoru ziyaret edilip, tüm rutin kontroller ve işlemler tamamlanmalıdır.

DİŞ SAĞLIĞI DA BEBEKKEN BAŞLAR!

Çocuklarda diş bakımı genellikle ilkokul çağına kadar kendi haline bırakılır. Diş bakımı bilincinden habersiz, dişçi korkusuyla büyüyen çocukların ağzı da küçük yaşlarda çürüklerle dolar. "Nasıl olsa yenisi çıkacak" denir ama, bakımsız bir ağızda yeni gelecek dişler de risk altındadır!

Çocuklar ne zaman hangi dişlerini çıkarır, diş çıkarma sırasında neler olur, bebeklerde ve çocuklarda diş bakımı ne zaman ve nasıl yapılmalıdır, çürük oluşumu nasıl engellenir, dişler için yararlı ve zararlı besinler hangileridir? Ağız ve diş sağlığına bebekken başlamak isteyen ebeveynler için bütün bu soruların cevaplarını Diş Hekimi Gamze Mohseni’den aldık. Mohseni, bebeklikten itibaren diş bakımı bilincinin yerleşebilmesi için doğru uygulamaların püf noktalarını anlattı.


- Çocuklarda diş çıkarma hangi zamanlarda gerçekleşir?
Çocukta ön süt kesiciler 6-12 ay içinde belirir. Köpek süt dişleri 18-24 ay, ilk süt azı 12-18 ay, ikinci süt azı 24-30 aylar arasında sürme işlemini tamamlar. Her 6 ayda bir grup diş sürer. Sürekli dişlerde ise grupların sürme aralıkları 1 yıl olarak kabul edilir; yani 6 yaşında 1. büyük azı, 7 yaşında ön kesici, 8 yaşında yan kesici, 9 yaşında 1. küçük azı, 10 yaşında köpek dişi, 11 yaşında 2. küçük azı, 12 yaşında 2. büyük azı ve 20-24 yaş civarında da 3. büyük azılar yani yirmi yaş dişleri sürmeye başlar. 11-12 yaşlar civarında hemen hemen tüm süt dişler düşmüş olur. Ama bu rakamlar her zaman belirleyici değildir. Erken ya da geç sürmeler olabilir. Sebebi çok önemlidir. Diş hekimi ile irtibatta olmak önemli rahatsızlıkları atlamamak açısından önem taşır. Hemen hemen tüm diş çıkarmaları esnasında hafif bir ateş, iştahsızlık, huzursuzluk, uyku bozuklukları, tükrük artışı, dişetlerinde kaşıntı çoğu zaman ağrı, nadiren de ishal görülebilir.

- Çocuklarda diş bakımı konusunda bilinçlendirme ne zaman başlamalıdır?
1-2 yaş arasında, diş bakımının kozmetik bir hadise değil, sağlık için gerekli olduğunu vurgulanmaya başlanabilir. Bu yüzden anne babanın iyi birer rol model olması gereklidir. Çocuk erken dönemde diş hekimi ile tanıştırılmalı, bu konu korkutma aracı olarak kullanılmamalıdır. Ayrıca diş fırçalamak; yemek yemek, uyumak gibi temel ihtiyaçlar listesine sokulmalı, çocukla beraber fırçalamalar yapılmalı, ona yetersiz kaldığında yardım edilmeli ve yüreklendirmelidir. Diş ipi kullanımı da önemlidir. Tüm süt dişleri çıktıktan sonra mümkün olduğunca kullanılmalıdır.

- Çocukların dişleri için yararlı ve zararlı besinler var mı?
Çocukların dişleri için en zararlı besinler karamelize tatlılar, çifte kavrulmuş lokum gibi dişe yapışan ve temizliği zor olan şekerli gıdalardır. Bunun yanında kolalı, asitli içecekler ve nişastalı gıdalar da zararlıdır. Ayran, meyve-sebze suları, süt de içeriklerindeki asitler ile dişlerde erozyonlar yapar. Yeme işleminin ardından ağzı nötralize etmek, yani suyla çalkalamak gerekir. Ancak yarım saat sonra dişler fırçalanabilir. Mümkünse bu gıdaları pipet ile içmek daha az hasar yaratır. Peynir diş dostu bir besindir. Ağız çalkalama ya da fırçalama imkanı olmayan durumlarda ya da çürümeye sebep olacak besinlerle birlikte bir parça peynir veya yer fıstığı yenilmesi de olumlu bir davranıştır. Sert ve lifli sebze ve meyveleri ısırarak yemek mekanik ağız temizliğine yardımcıdır, dişetlerine masaj görevi de görür.

FLOUR TABLETİ VERİLMELİ Mİ?

- Çürük oluşumunu engellemek için neler yapılabilir?
Her yemekten sonra ağız çalkalamak alışkanlık haline getirilmeli, günde 3 defa diş fırçalama yapılmalıdır. Ayrıca çürük oluşumunu önlemede flour çok büyük önem taşır. Ama dozu çok önemlidir. Zira, doz aşımında vücutta birikerek dişlerde sarı-kahverengi-gri renkleşmelere sebep olur. Çocuğa verilen içme suyundaki flour oranı bilinmeli, ona göre çocuk doktoru ile görüşülüp, flour tableti verilip verilmeyeceği karara bağlanmalıdır. Aileler kendi başlarına flour takviyesine gitmemelidir. Çay da flour ihtiva eden doğal kaynaklardandır. Fakat, ideal olan diş hekimlerince uygulanan flour jelleridir. Ayrıca, “fissür örtücü” adı verilen ve azı dişlerinin çiğneme yüzlerine yapılan yüzeysel cila tarzı dolgular da vardır. Özellikle 6 yaşında çıkan ilk büyük azılara uygulanması çok büyük gerekliliktir. Çünkü fissürler besinlerin en fazla yerleştiği, kalıntıların temizlenemediği çukur ve tutucu bölgelerdir. Eğer dişlerdeki bu girinti çıkıntılar örtülür, kaygan bir yüzey oluşturulursa, besin sıkışmaları daha az yaşanır ve bu da çürüğü büyük ölçüde önler.

- Çocuklarda diş macunu ve fırça kullanılırken nelere dikkat edilmelidir?
Altı aydan sonra ebeveynlerin fırçalaması kaydı ile bebek fırçaları önerilir. Ayrıca parmak fırçaları ya da gazlı bezle silme gibi yöntemler de kullanılır. Her fırçalama sonrası fırça su ile yıkanmalı ve herhangi bir yere bırakılmamalıdır. Mikroorganizma bulaşmasını önlemek için dik olarak bir kaba konmalıdır. Fırçalar çocuk her hasta olduğunda, ya da aile içi bile olsa biri kullandığında, şekli bozulmuş ya da yıpranmış görünüyorsa ve normalde her 3 ayda bir değiştirilmelidir.

1,5-2 yaşlar sırasında çocuğun taklit dönemi de başladığından sizinle birlikte aynada kendi kendine uygulamalara başlamalıdır. 3 yaşına kadar macun pek önerilmez. Kuru fırça yeterlidir. 3 yaştan sonra macunların floursuz olanları tercih edilmelidir. Her seferinde yeşil mercimek-bezelye kadar macun yeterlidir. Fırçalar ıslak kalmamalıdır. Çünkü nemli ortam mikroorganizma üremesi için çok elverişlidir. Fırçalarken de fırça ıslatılmamalıdır. Dişlerin her yüzeyi ve dil dairesel, yumuşak hareketlerle fırçalanmalıdır. Durulama işlemi fırçalamanın önemli bir parçasıdır.