Türkiye'nin en iyi ebeveyn sitesi
Türkiye'nin en iyi ebeveyn sitesi
Yazı Boyutu:
Hülya Yıldırım

YANLIŞ ANLAMALAR VE YALAN...


Yanlış anlamalar ve yalan…

Ben de her anne gibi çocuğumun yalan söylemesini istemiyorum. Zaten, henüz kelimenin tam anlamıyla yalan söylemiş de değil. Sadece, örneğin; “Yemeğini bitirdin mi kızım?” sorusuna , “Evet, bitirdim” diyebiliyor. Ve bir bakıyorsunuz ki, bitirmemiş! Ama, çocuk yalan söylememiş ki, “Doydum” demek istemiş aslında… Ya da “Oyuncaklarını toplamamışsın” dediğimde “Ben topladım ama babam toplamadı” diyebiliyor. Çünkü babasıyla birlikte oynamışlar ve o kendi hesabına düşeni yapmış ama babası…

Allahtan ben gardımı önceden aldım, bu tür yanlış anlamalar konusunda… Bir gün yine bu tarz basit bir diyalog geçmişti aramızda ve “Hayır yalan söylemiyorum” dedi. Ben de “Biliyorum yalan söylemediğini, zaten anneler hemen anlar” deyiverdim. Gözleri kocaman oldu ve içinden “Vay be” tadında bir şeyler söylediğini duyar gibi oldum. Tabii, her konuda olduğu gibi yalan konusunda da örnek olması, bakış açılarını gözden geçirmesi ve dengeyi bulması gerekenin biz ebeveynler olduğunu söylemeye gerek yok! Çünkü, “Yalan, yani bir insanı kandırmak kötü bir davranıştır” diyecek yüzümüz olabilmeli. Örneğin; Duru’ya herhangi bir konuda söz verdiğimde ve sözümü gerçekleştirme eylemim onun nezdinde bir an olsun tavsadığında, karşıma dikilip, “Yoksa, bana yalan mı söyledin?” diye hesap sormaya kalkıyor. Ben de hemen “Sana asla yalan söylemem, hiç söyledim mi, hangi sözümü tutmadım” diyerek ona çıkışıyorum. Bu arada, bunların iyi günlerimiz olmadığına, büyüdüğünde de yalan söylemeyen bir genç insan olacağına inanıyorum.

ANNEYİ KAYIRAN KÖŞE

RÜYASINI ANLATIYOR ANNESİ…
Anneler bazen çocuklarının yalan söylediğini sanıp, panikle psikyatristlerin kapısını çalıyorlar… “Çocuğumu seviyor, ona değer veriyor, yeterince zaman ayırıyorum. Fakat, çocuğum sık sık olmayan olayları olmuş gibi anlatıyor, üstelik de hikayenin kahramanı kendisi” diyerek üzülüyorlar.  Oysa, özellikle 5 yaş öncesi, çocuklar somut-soyut ayırımı yapamadıklarından rüyalarını da gerçek sanıyorlar, oyuncak kedilerini de canlı olarak nitelendirebiliyorlar. Fakat, 5 yaş ve üzerindeki çocuklarda “yalan” bir davranış bozukluğu olarak değerlendiriliyor. Eğer buna tırnak yemek, altını ıslatmak, kekemelik, tik, inatçılık, tembellik, saldırganlık, korkaklık, içe kapanıklık gibi bir veya birkaç davranış bozukluğu da eşlik ediyorsa durum ciddi demektir.

DİKKAT, İLGİ ÇEKMEK İÇİN YALAN SÖYLÜYOR!

Çocuklar, anne ve babanın ilgisini çekmek, güvenini kazanmak, cezadan kaçmak için yalan söylüyor. Ebeveynler ise, çocuk yalan söylemeyi alışkanlık haline getirince paniğe kapılıyor. Yeditepe Üniversitesi Hastanesi Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Oğuzhan Zahmacıoğlu’ndan çocuk ve yalan konusuna dair bilgi aldık.

Çocuklar genellikle başrolde olmak, ön planda yer almak için; bir de takdir görmemek, ödüllendirilmemek, sosyoekonomik seviyenin yarattığı utanç gibi nedenlerle yalan söylüyor. Anne ve baba, çocuğun yalan söylediğini farkedip, yalanıyla yüzleştirdiğinde ise büyük utanç duyuyorlar.

Ancak 0-6 yaş döneminde soyutlama yeteneği, gerçeklik hissi oturmadığı, zihinsel gelişimi tamamlanamadığı için çocuklar başından geçenleri abartarak, süsleyerek, araya gerçek dışı öğeler katarak aktarabilirler. Çocukların 0-6 yaş grubunda aktardıkları herşeyi “yalan” olarak nitelendirmemek gerekir. Burada, “Neden yalan söyledin?” diye fevri bir tavırla çocuğun üzerine gidip korkutmak doğru olmaz. Bunun yerine çocuğun neden yalan söylediğini anlamaya çalışmak daha sağlıklıdır.

Bir anaokulu çocuğu anne ve babasına gelip öğretmeninin kulağını çektiğini, kendisine bağırdığını söyleyebilir. Ama iyice araştırıldığında, aslında böyle bir olayın yaşanmadığı anlaşılır. Fakat çocuklar, bu tür davranışları planlayarak yapmazlar. Ortada sadece, saptırılmış ya da abartılmış bir hikaye anlatımı söz konusudur. Çocuk bunu dikkat çekmek amacıyla yapabilir. Ayrıca, aile içinde ödüllendirilmeyen, takdir ve onay görmeyen çocuklar sık sık yalana başvurabilir. Eleştirilme ve mimlenme pahasına başrol kapmak, sivrilmek için böyle bir yol seçebilir. Yalan söyleyerek edindiği konum, çocukların varoluş biçimi haline gelebilir.

YALAN AİLEDE ÖĞRENİLİR
Anne ve babaların, günlük yaşamlarında konuşurken ve çeşitli davranışlarda bulunurken çocuklarının yanında çok dikkatli davranmaları gerekiyor. Çünkü çocuklar büyüklerinin iyi ya da kötü davranışlarını ayırt edemedikleri için yalan söylemeyi de örnek alıyorlar. Bir süre sonra çocukta bu davranış alışkanlık haline geliyor. Çocuk yalan söyleyerek edindiği ayrıcalıkları gördükçe de alışkanlık sürüp gidiyor. Anne baba çocuğun yalanını yakaladığında çocuk şaşırıyor, utanıyor ve onaylanmama duygusuyla üzüntü duyuyor.

“KARNIM AĞRIYOR” DİYORSA...
Okul çağındaki çocukların en sık başvurdukları yalanlar ise okul başarısı konusunda söylenen yalanlar... Çocuklar aldıkları kötü notları saklıyor. Bazı çocuklar sosyo ekonomik durumlarının olumsuzluğundan utandıkları için örneğin; villada oturduklarını, babasının pilot olduğunu söyleyebiliyor. Okula gitmek istemiyorsa, karnının ve başının ağrıdığını söyleyebiliyor.

Psikiyatri polikliniklerinde yalan söyleyen bu çocukların bazılarını başları öne eğik fiziksel görünüşleriyle, kimisini ise özellikle davranış bozukluğu haline gelmişse, aşırı rahat ve umursamaz tavırlarıyla görmek mümkün. Yalan söyleme alışkanlığının tedavisi ise, aileler ve çocukların terapiye alınmaları şeklinde gerçekleşiyor. Özellikle de 0-5 yaş arasındaki çocukların tedavisinde resim, oyun hamuru, masallar ve rüyaların anlatımıyla dümeni çocuğa verip, çağrışımları izleniyor. Çocuklar yaptıkları resimlerle rahatsız oldukları konuları çok kolay anlatabiliyorlar. Böylece neden yalan söylediklerinin anlaşılmasında önemli ipuçları elde ediliyor.

AİLELERE ÖNERİLER
- Çocuğun yalan söylediğini tesbit ederseniz, onu bu durumla hemen yüzleştirip yorum yapmayın.
- Çocuğunuza yalan söylediği için kızıp fevri davranmayın.
- Neden yalan söylediğini anlamaya çalışın.
- Geçmişi düşünerek yalanın sebeplerini ortaya çıkarmaya uğraşın.
- Çocuğu takdir edin, ödüllendirin, kendisini sevmesini sağlayın.
- Yalana başvurmasına gerek olmadan da sevileceğini gösterin.
- Zihinsel travma yaratacak cezalar vermeyin.
- Yaramazlık yapan ve yalan söyleyen çocukların amacı anne babayı kızdırmak ve çileden çıkarmak değildir. Ancak, yaramazlıklarına rağmen, yeterli ilgiyi elde edemezler ve sevildiklerinden emin olamazlarsa saldırgan bir kişilik geliştirmeye başlarlar.
- Hiperaktif çocuklar, başarısızlıklarını örtmek ve güven kazanmak için yalan söyler.

DİĞER YAZILAR
- HER ÇOCUK YALANSIZ BÜYÜMEYİ HAK EDER!
- ANNE DUYGUDUR!..
- HAYIR DEMEYİ BİLİYOR MUSUNUZ?
- KEK YAPAR GİBİ ÇOCUK YAPAMAZSIN!
- MAHREMİYETE SAYGI!
- ÇOCUKLAR ÖLMESİN!
- ÇOCUĞUNUZDAN VAZGEÇMEYİN!
- ANNE BABAYI PAYLAŞMAK!
- SÜT DİŞİ, DEYİP GEÇMEYİN!
- Sadece 8 Mart Dünya Kadınlar Günü'n değil... HER GÜNÜN KUTLU OLSUN KADIN!..
Copyright 2007-2024 ® NETATÖLYE - Tüm hakları saklıdır. İzinsiz alıntı yapılamaz.